ସମୁଦ୍ର ଓ ସାମୁଦ୍ରିକ ବାଣିଜ୍ୟ ସହିତ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ସମ୍ପର୍କ ଅତି ନିବିଡ଼ ଓ ଘନିଷ୍ଠ । କାରଣ ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଶାର ନୌବାଣିଜ୍ୟ ଓ ନୌଯାତ୍ରାର ଜୀବନ୍ତ ମୂକସାକ୍ଷୀ ହେଉଛି ମିଲେନିୟମ ସିଟି କୁହାଯାଉଥିବା କଟକର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବାଲିଯାତ୍ରା ଓ ବୋଇତା ବନ୍ଦାଣ ଉତ୍ସବ । ତେବେ ଉତ୍କଳୀୟ ପରମ୍ପରା ଓ ସଂସ୍କୃତିକୁ ବିସ୍ତାର କରୁଥିବା ସେହି ଐତିହାସିକ ନୌବାଣିଜ୍ୟ ଆଉ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ ବଞ୍ଚାଇ ରଖିଛି କଟକ ସ୍ଥିତ “ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟ ନୌବାଣିଜ୍ୟ ସଂଗ୍ରହାଳୟ” ।

କାରଖାନାରୁ ସଂଗ୍ରହାଳୟ

ମହାନଦୀର ଦକ୍ଷିଣ କୂଳରେ କଟକର ଯୋବ୍ରାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିବା “ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟ ନୌବାଣିଜ୍ୟ ସଂଗ୍ରହାଳୟ” ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ପୂର୍ବ ନୌବାଣିଜ୍ୟ ଐତିହ୍ୟକୁ ସ୍ଥାନିତ କରିଛି । ତେବେ ପ୍ରାଚୀନ ଉତ୍କଳୀୟ ନୌବାଣିଜ୍ୟର ଇତିହାସ ସମ୍ପର୍କରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବତାରଣା କରୁଥିବା ଏହି ସଂଗ୍ରହାଳୟ ପ୍ରଥମେ ଯୋବ୍ରା ମରାମତି କାରଖାନା ଭାବେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା । ଭୟାନକ ନଅଙ୍କ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ପରେ 1869 ମସିହାରେ ଇଂରେଜ ଶାସକ ଯୋବ୍ରା ମରାମତି କାରଖାନା ସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ । ଏଠାରେ ବିଶେଷ କରି ନୌକା, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜଳଯାନ ଯନ୍ତ୍ରାଂଶ ଓ କେନାଲ ଖନନ ତିଆରିରେ ବ୍ୟବହୃତ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ତିଆରି ହେଉଥିଲା । ଏପରିକି ଛୋଟ ଡଙ୍ଗା ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ବଡ଼ ବଡ଼ ବୋଟର ବିଭିନ୍ନ ଉପକରଣମାନ ଏହି ମରାମତି କାରଖାନାରେ ଉତ୍ପାଦନ ହେଉଥିଲା । ଏହା ପ୍ରାୟ 1975 ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହୋଇ ଚାଲିଥିଲା । ହେଲେ ଧୀରେଧୀରେ ଏହା ଅବହେଳିତ ଓ ପରିତ୍ୟକ୍ତ ହୋଇ ପଡ଼ିରହିଲା । ଦୀର୍ଘ ବର୍ଷ ପରେ 2008 ମସିହାରେ ନୌବାଣିଜ୍ୟର ସ୍ବର୍ଣ୍ଣିମ ଇତିହାସକୁ ଜନତାଙ୍କ ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆଣିବା ପାଇଁ ଏହି କାରଖାନାକୁ ଏକ ନୌବାଣିଜ୍ୟ ସଂଗ୍ରହାଳୟର ରୂପ ଦେବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଗଲା । ଫଳସ୍ବରୂପ ଏହି ଐତିହାସିକ ଯୋବ୍ରା ମରାମତି କାରଖାନା 2013 ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ପହିଲାରେ ନୌବାଣିଜ୍ୟ ସଂଗ୍ରହାଳୟର ରୂପରେଖ ନେଇ ସର୍ବସାଧାରଣ ପାଇଁ ଖୋଲାଗଲା ।

କ’ଣ କ’ଣ ଦେଖିବାକୁ ପାଇବେ

ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଶାର କଳାକୃତି, ଶିଳାଲିପି, ଅଭିଲେଖ ଓ ଭ୍ରମଣ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଯେପରି ନୌବାଣିଜ୍ୟ ଓ ନୌଯାତ୍ରାର ଇତିହାସକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଛି ସେହିପରି ଏହି ସଂଗ୍ରହାଳୟ ଉତ୍କଳୀୟ ନୌବାଣିଜ୍ୟର ସ୍ମତିକୁ ସାଇତି ରଖିଛି । ଏଠାରେ ଦେଖିବା ପାଇଁ 11ଟି ଗ୍ୟାଲେରୀ, ୱାର୍କସପ୍, ଆକ୍ବାରିୟମ, ମିରର୍ ମେଜ୍, ଜେଟି, ଅସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ଗ୍ୟାଲେରୀ ରହିଛି । ଏହାସହ ଆମ୍ପି ଥିଏଟର, ଲାଇବ୍ରେରୀ, ଶିଶୁଙ୍କ ପାଇଁ କ୍ରୀଡ଼ା ଘର ଏବଂ ଖାଇବାପିଇବା ନିମନ୍ତେ କାଫିଟେରିଆର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି । ପ୍ରତିଟି ଗ୍ୟାଲେରୀରେ ପାଇବେ ନୌଯାତ୍ରା ସମ୍ପର୍କିତ ତଥ୍ୟ । କଳିଙ୍ଗଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସ୍ବାଧୀନତା ପୂର୍ବର ବିଭିନ୍ନ ନୌବାଣିଜ୍ୟରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବା ସାମଗ୍ରୀ, ତଥ୍ୟ, ପ୍ରମାଣ ଓ ଫଟୋଚିତ୍ର ଦେଖିବାକୁ ପାଇବେ । ଏହାସହ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଡଙ୍ଗା, ସେସମୟରେ ପ୍ରଚଳିତ ମୁଦ୍ରା, ଜାଭା ଓ ସୁମାତ୍ରା ଦ୍ବୀପ ସହ ନୌବାଣିଜ୍ୟ ସଂପର୍କିତ ତଥ୍ୟ ଏବଂ ଯୋବ୍ରା ୱାର୍କସପରୁ ମିଳିଥିବା କେତେକ ସାମଗ୍ରୀ, ଅଂଶବିଶେଷ ଓ ମେସିନ୍ ସରଞ୍ଜାମକୁ ଅତି ଚମତ୍କାର ଭାବେ ବିଭିନ୍ନ ଗ୍ୟାଲେରୀରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ କରାଯାଇଛି । କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ ପୂଜା ପର୍ବାଣୀର ଗ୍ୟାଲେରୀ ଆପଣଙ୍କ ମନକୁ ବେଶ ଛୁଇଁବ । କାରଣ ଏଠାରେ ଡଙ୍ଗା ନିର୍ମାଣ ଆରମ୍ଭ ପୂର୍ବର ପୂଜାବିଧି, ନୀତିନିୟମଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଓଡ଼ିଶାର ନୌବାଣିଜ୍ୟକୁ ଉଜ୍ଜୀବିତ ରଖିଥିବା ଖୁଦୁରୁକୁଣୀ ଓଷା, କାର୍ତ୍ତିକ ପୂର୍ଣ୍ଣିମାକୁ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବେ ପ୍ରତିକାତ୍ମକ ରୂପେ ପରିପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଛି ।

ଆକର୍ଷଣର କେନ୍ଦ୍ର ଆକ୍ବାରିୟମ

ମ୍ୟୁଜିୟମ ପ୍ରତି ଅଧିକ ଆକୃଷ୍ଟ କରିବା ପାଇଁ ଖୋଲାଯାଇଛି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ ଗ୍ୟାଲେରୀ । ଏହା ଖାସ୍ କରି ଭାରତ ଓ ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ଉପସ୍ଥାପନା କରୁଛି, ଯାହା ଦେଖିବାକୁ ମଧ୍ୟ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଓ ଆକର୍ଷଣୀୟ। କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ପରିସରରେ ଥିବା ସୁନ୍ଦର ସବୁଜ ପରିବେଶ ଭିତରେ ଜେଟିର ଦୃଶ୍ୟ ନୌକା ନିର୍ମାଣ ଦେଉଛି ଜୀବନ୍ତ ଉଦାହରଣ । ଏହାଛଡ଼ା ଆକ୍ବାରିୟମରେ ପ୍ରାୟ 18ରୁ ଅଧିକ ବିରଳ ପ୍ରଜାତିର ସମୁଦ୍ର ମାଛ ରଖାଯାଇଛି, ଯାହା ପର୍ଯ୍ୟଟକକୁ ବେଶ ପସନ୍ଦ ଆସୁଛି । ସେହିପରି ମିରର୍ ମେଜର ଭୁଲଭୁଲେୟା ଭିତରେ ସାଧାରଣ ଲୋକଟି ବାହାରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି । ଏହା ବି ସାଧାରଣ ଜନତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ କୌତୁହଳ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ଏହାସହ 250 ଜଣ ଦର୍ଶକ ବସିବା ଭଳି ଆମ୍ପି ଥିଏଟରର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ।

ଇତିହାସରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ପ୍ରତିଟି ନୌଯାତ୍ରାକୁ ଅତି ସ୍ପଷ୍ଟ ଓ ନିଖୁଣ ଭାବେ ସଂଗ୍ରହାଳୟର ସମସ୍ତ ଗ୍ୟାଲେରୀରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ କରାଯାଇଛି, ଯାହାକୁ କୁନି ପିଲାଟି ବି ଦେଖିଲେ ଧାରଣା ପାଇଯିବ ଡଙ୍ଗା ଓ ତା ସହ ଜଡ଼ିତ ସବିଶେଷ ବିବରଣୀର । ସବୁଠୁ ବଡ଼ କଥା ନୌବାଣିଜ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧିକ ଜିଜ୍ଞାସା ହାସଲ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ଏହି ସଂଗ୍ରହାଳୟ ଗବେଷକଙ୍କୁ ଅଧିକ ସହାୟତା ଓ ସହଯୋଗ କରୁଛି ।

Talent can never be stolen, nor replaced. Talent when combined with the drive to achieve a new milestone, is always on target. In every field in India, we come across achievers who set new bars and give themselves new challenges. They become exemplary for others. Such people are recognized for their unique contributions and are conferred Padma awards.

Padma awards were recently conferred on several achievers across the nation for bringing a positive revolution in several fields, like art, literature, science, social work, etc. Odisha has created an unforgettable impact on the national level with 16 dignitaries bagging Padma Shri, Padma Bhushan, and Padma Vibhushan in the year 2020-2021. They have brought laurels to our state and have set new standards for everyone. Ranging from playwriting, filmmaking, and sculpturing, to making a name in various aspects of community service, Odias have proved that there is no limit to pursuing dreams.

Let us now know about the winners of the Padma awards, who made us Odias proud:  

Veteran sculptor Sudarshan Sahoo was conferred Padma Vibhushan in the field of art. The 82-year-old art veteran has also been a proud recipient of Padma Shri, and his notable works include carvings of Jataka tales.

Shri Manoj Das was awarded the Padma Bhushan award posthumously for his remarkable contribution in the field of literature and education.

Dr. Digambar Behera was honoured with Padma Shri for his notable contribution to medicine. A senior professor at PGIMER, Chandigarh, he has treated thousands of patients afflicted with lung cancer, with affordable chemotherapy.                    

Dr. Utsab Charan Das, a renowned Odissi dancer, was conferred the Padma Shri award for bringing forth innovations in the traditional folk dance form ‘Ghoda Chaiti Nacha’.

Damayanti Beshra was presented the Padma Shri for her significant contribution to the field of literature.  She has notable works in Santali and Odia languages.

Dr Manmohan Mahapatra was awarded Padma Shri posthumously for his notable contribution in the field of filmmaking.

Mitrabhanu Gountia, a retired teacher, and also the composer of a well-known Sambalpuri cult song, Rangabati, has been presented the Padma Shri award in the field of art.

Prof. Radha Mohan and his daughter Sabarmatee have been awarded Padmashree for their pioneering contribution in the field of organic farming.

Batakrushna Sahoo, a native of Khorda has been conferred Padma Shri in the field of animal husbandry. He has played a vital role in introducing farmers to pisciculture.

Dr Binapani Mohanty has been awarded the Padma Shri for her significant contribution in the field of literature. She has carved a niche for herself in Odia fiction writing.   

Dr Prasanta Kumar Pattnaik was conferred Padma Shri in the field of education and literature.

Purnamasi Jani was awarded Padma Shri for her contribution to the field of art and literature. She has written over 1 lakh poems in her lifetime and has also sung several devotional songs.

Nanda Prusty was conferred Padma Shri in the field of education. The 102-year-old achiever has made a phenomenal contribution by providing free education in the Jeypore town of Odisha.

Prof Rajat Kumar Kar has been bestowed with Padma Shri for his contribution to art and literature. Apart from being an eminent play-writer and author, he is a seasoned commentator for Rath Yatra.

Shanti Devi has been awarded Padma Shri for her social work. She was honoured for restoring peace in the Maoist affected areas in Odisha.

Krishna Mohan Pathi was conferred Padma Shri for his significant contribution in the field of medicine. The 82-year-old orthopaedic surgeon was felicitated for providing free treatment in the Ganjam district of Odisha.

Odia Samaj conveys its heartiest congratulations to all the recipients, who gave us new dreams and goals. We wish to witness more such upcoming stars, which is bound to inspire the youth of Odisha to dream big and achieve new heights.