ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା ବା ଅକ୍ଷି ତୃତୀୟା। ଚଷା ପୁଅର ପର୍ବ। କୃଷି ପ୍ରଧାନ ରାଜ୍ୟ ଆମ ଓଡ଼ିଶାରେ ବୈଶାଖ ମାସ ଶୁକ୍ଳ ପକ୍ଷ ତୃତୀୟା ଦିନଟି ପାଇଁ ଥାଏ ଅନେକ ପ୍ରତୀକ୍ଷା। ଗାଁର କୃଷକଟିଏ କୃଷିକର୍ମର ଅୟମାରମ୍ଭ କରିଥାଏ ଏହି ଦିନ। ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟାର ଶୁଭ ବେଳାରେ ଅଖି ମୁଠା ବୁଣି ଚାଷ କାମ ଆରମ୍ଭ କଲେ ଭଲ ଫସଲ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଯେକୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଅନୁକୂଳ କଲେ ଶୁଭ  ହୁଏ ବୋଲି ବିଶ୍ବାସ ରହିଛି। 

ଚାଷ କାର୍ଯ୍ୟର ଅମୃତ ବେଳା

ଓଡ଼ିଶାରେ ଚାଷ କାମ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଅନେକ ପର୍ବପର୍ବାଣୀ ପାଳନ ହେଉଛି। ଏପରିକି ଶୁଭ ବେଳାରେ ଚାଷ ଆରମ୍ଭଠାରୁ ଭଲ ଫସଲ ଅମଳ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା ବି କରାଯାଏ । ଆମ ଓଡ଼ିଶାର ଅନ୍ୟତମ ପାରମ୍ପରିକ ପର୍ବ ହେଉଛି ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା ବା ଅଖି ତୃତୀୟା । ଏହି ଦିନ ଚଷା ଭାଇ ଗାଈ ବଳଦ ସହ ହଳ, ଲଙ୍ଗଳ ଆଦି କୃଷି ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକୁ ଧୋଇ ଫୁଲ, ସିନ୍ଦୁର ଓ ଚନ୍ଦନ ଲଗାଇ ସଜେଇ ଦିଏ। ଏହାପରେ ହଳଦୀ, ଚନ୍ଦନ, ସିନ୍ଦୁର ବୋଳା ବିହନପୂର୍ଣ୍ଣ ଗଉଣୀ ଓ ଟୋକେଇ ମୁଣ୍ଡରେ ରଖି ଚଷା ଭାଇ ଶୁଭ ଲଗ୍ନ ଦେଖି କ୍ଷେତକୁ ଯାଆନ୍ତି । ସେଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଠାକୁରାଣୀଙ୍କୁ ଭୋଗ ଲାଗି କରି ଏହି ନୈବେଦ୍ୟକୁ ଧାନ କିଆରୀର ଈଶାଣ କୋଣରେ ପୋତି ହଳ କରନ୍ତି ଓ ବିହନ ବୁଣନ୍ତି । ଧରିତ୍ରୀ ମା’କୁ ପ୍ରଣାମ କରି ଭଲ ଫସଲ ଫଳାଇବାକୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ଭିକ୍ଷା କରନ୍ତି ।

ମେଷ ସଂକ୍ରାନ୍ତି ପରେ ଓ ମିଥୁନ ସଂକ୍ରାନ୍ତି ପୂର୍ବରୁ ପଡ଼ୁଥିବା ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟକୁ ବିହନ ବୁଣିବାର ଉପଯୁକ୍ତ ତିଥି ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ମେ’ ମାସ ଶେଷ ସପ୍ତାହ ବା ଜୁନ୍ ମାସ ପ୍ରଥମ ସପ୍ତାହରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ବର୍ଷା ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଥାଏ । ତେଣୁ ବର୍ଷା ହେବା ପୂର୍ବରୁ ବିଲରେ ବିହନ ବୁଣା କାମ ଶେଷ କରିବାକୁ ପଡ଼େ। କୃଷକମାନେ ବିହନ ବୁଣିବା ପରେ ହଳ କରି ଘୋଡ଼ାଇ ଦିଅନ୍ତି । ଖରା ତାତି ଓ ବର୍ଷା ଜଳ ପାଇ ବିହନ ଅଙ୍କୁରୋପଣ ହୋଇଥାଏ ।

ଶୁଭ ଦିନ

ଓଡ଼ିଆମାନେ ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟାକୁ ବର୍ଷର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଶୁଭ ବା ପବିତ୍ର ଦିନ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି । ଏହି ଦିନ କୌଣସି ଶୁଭ କାର୍ଯ୍ୟର ଅନୁକୂଳ କଲେ ଏହା ଅକ୍ଷୟ ରହିଥାଏ ବୋଲି ଲୋକ ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି । କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟ ଅନୁକୂଳଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଗୃହ ନିର୍ମାଣ, ଗୃହପ୍ରବେଶ, ନିର୍ବନ୍ଧ, ବିବାହ, ନୂଆ ଗହଣା କିଣିବା, ଅନ୍ନପ୍ରାସନ ଓ ନୂଆ ବ୍ୟବସାୟ ଆରମ୍ଭ କରିବା ଭଳି ଅନେକ ଶୁଭ କର୍ମ ଏହି ଦିନ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଏ ।  ଏହି ଦିନ ଦାନ, ତପ, ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଆଦି କଲେ ପୂଣ୍ୟ ମିଳିଥାଏ । ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟାରେ ଦାନ ଦେଇ ଯେଉଁ ପୂଣ୍ୟ ଅର୍ଜନ କରାଯାଏ, ତାହା କେବେ କ୍ଷୟ ହୁଏ ନାହିଁ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି । 

ପୌରାଣିକ ଆଖ୍ୟାନ

ପୌରାଣିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବି ଏହି ଦିନଟି ବେଶ୍ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ବୈଶାଖ ଶୁକ୍ଳ ତୃତୀୟାରେ ଦେବୀ ଅନ୍ନପୂର୍ଣ୍ଣା ଜନ୍ମ ହୋଇଥିବା କେତେକ ପୁରାଣରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ରହିଛି । ସେହିପରି ବ୍ୟାସଦେବ ଓ ଶ୍ରୀ ଗଣେଶ ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟାଠାରୁ ମହାଭାରତ ରଚନା ଆରମ୍ଭ କରିଥିବା କୁହାଯାଏ । ଦେବ ଦେବ ମହାଦେବଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କରି କୁବେର ଏହି ଦିନ ଧନର ଦେବତା ଭାବେ ଅଧିକାର ପାଇଥିଲେ । ଧର୍ମରାଜ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କୁ ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟାରେ ଅକ୍ଷୟ ପାତ୍ର ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ଏହି ଦିନକୁ ନେଇ ଆଉ ଏକ ଧାର୍ମିକ ଭାବନା ରହିଛି । ଏହି ଦିନ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ପର୍ଶୁରାମ ଅବତାର ମଧ୍ୟ ନେଇଥିଲେ । ଏପରି ଅନେକ ଧାର୍ମିକ ଭାବନା ଓ ବିଶ୍ୱାସ ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା ସହିତ ଯୋଡ଼ି ହୋଇ ରହିଛି ।

ରଥ ଅନୁକୂଳ କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚନ୍ଦନ ଯାତ୍ରା

 ବୈଶାଖ ଶୁକ୍ଳ ତୃତୀୟାରୁ ଶ୍ରୀଜୀଉମାନଙ୍କର ରଥ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ । ଶ୍ରୀଜୀଉମାନଙ୍କର ତିନି ରଥ ତାଳଧ୍ୱଜ, ଦେବଦଳନ ଓ ନନ୍ଦିଘୋଷ ରଥ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଧଉରା କାଠ ଗଣ୍ଡିରେ ମହାକାଳୀ ମନ୍ତ୍ରରେ ପୂଜିତ କୁରାଢ଼ି ସ୍ପର୍ଶ କରି ରଥ ନିର୍ମାଣ କାମ ଅନୁକୂଳ ହୋଇଥାଏ । ଏହିଦିନଠାରୁ ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ପୁରୀରେ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କର ଚନ୍ଦନ ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ ହୁଏ । ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟାଠାରୁ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ କୃଷ୍ଣ ଅଷ୍ଟମୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୨୧ ଦିନ ନରେନ୍ଦ୍ର ପୁଷ୍କରଣୀରେ ବାହାର ଚନ୍ଦନ ଯାତ୍ରା ଓ ପରବର୍ତ୍ତୀ ୨୧ ଦିନ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ଭିତର ଚନ୍ଦନ ଯାତ୍ରା ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ ।

ସମୟ ବଦଳିଛି। ହଳ, ଲଙ୍ଗଳ ବଦଳରେ କ୍ଷେତରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି ମେସିନ୍ ଯନ୍ତ୍ରପାତି। କିନ୍ତୁ ଏବେ ବି ଆମ ରାଜ୍ୟରେ କୃଷି ପରମ୍ପରା ବଞ୍ଚି ରହିଛି। କେବଳ କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟ ନୁହେଁ ଶୁଭ ବେଳା ପାଇଁ ଆମେ ଓଡ଼ିଆ ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟାକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥାନ୍ତି। ତେଣୁ ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଅକ୍ଷି ତୃତୀୟା ଦିନଟିର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ବେଶ୍ ମହତ୍ତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ। 

Finding time for ourselves and indulging in our favorite hobbies is essential for our well-being. Whether it’s cooking, singing, or binge-watching our favorite shows on Over-The-Top (OTT) platforms, these activities allow us to relax, unwind, and recharge.

OTT has always been in trend, bringing us full dose of entertainment and happiness anytime and anywhere!

While we all know about OTT platforms such as Netflix which dominate the digital platform, Odisha too has been popularizing its own OTT platforms by showcasing well-tailored, unconventional, and appealing content for Odias to watch!

Aao NXT:

If you love exploring a variety of platforms with interesting content, we suggest Aao NXT platform for you, which showcases the best of Odia content. Launched in 2020, it is heaven for people who seek some quality relaxation. It provides an unforgettable cinematic experience.

Being Odisha’s first independent OTT platform, it caters to about 50 million Odias across the world. It offers handpicked collection of Odia movies, TV shows, short stories, and top rated documentaries. It engages its audience in a unique theatrical experience delivering quality and out-of-box content. To name a few, Jajabara 2.0, Capital Talkies, & Four have been successful in providing wholesome entertainment to its viewers. Four has even won the Telly Streaming Awards 2022 for best direction and screenplay writing.

Apart from Odia, it has also successfully expanded its reach beyond Odisha with a handpicked collection of 400 Tamil and Telugu films. Ask for a good film of any genre, Aao NXT platform successfully delivers top-notch content across several genres, including suspense, thriller, horror or rom-com.

It is now emerging as one of the most sought-after OTT platforms in Eastern India with its reach growing among Bengali and Assamese audiences as well.

Kanchha Lannka:

Another premium platform and a delight for every cinephile, Kancha Lanka is a must OTT platform to be installed on your phone. Specially if you are looking for old Odia movies.

Launched in 2021, the platform brings you an assorted list of Odia movies and shows that you would hardly find on other platforms. From old classics to new hits, you can also watch a range of short films with good content, compelling shows, and timeless melodies to give you a delightful cinematic treat.

However, the platform received widespread popularity from ‘Gangs Of Puri’, a web series that continues to be on the trending list since its release in 2022. Watched by millions of Odias across the globe, this series is something you should never miss!

The platform also provides its viewers with an enthralling cinematic experience with series like ‘Barang 1999’, which effortlessly portrays a woman’s resilience and her unbreakable determination to seek justice amid political loopholes. If you desire a film with good quality and content, this series is a must-watch for you!

Special feature: Usually whenever we want to watch a movie in a hall, we are restricted to a particular time for it.

However, with Kancha Lanka there’s a different experience altogether. Here you can watch the oldest Odia movies that are not available anywhere.

Taranga Plus:

Another must addition to your list of OTT apps, Taranga Plus is a library of Odia cinema presenting movies, serials, and shows. Given the number of subscribers it has, the platform has now become a brand of its own!

Talk about trending serials, upcoming flicks, or enthralling Odia jatras, Taranga Plus promises you a fun-filled theatrical journey that caters to every taste, accompanied by some moments of spiritual upliftment.

If you are much into entertaining Odia serials, Taranga Plus leaves no stones unturned to entertain you, such as ‘Anuradha’, Tu Mo Akhira Tara’, ‘Rajayog’, and many more. There is also a section dedicated to kids with series such as ‘Chhota Jaga’ and ‘Yali’.

Disney Hotstar:

While our focus till now has centered on Odia-centric OTT platforms, you will be happier to know that Odia content has crossed regional boundaries finding its way to national platforms like Disney Hotstar.

Almost everyone has the app installed on their phones to watch their favorite shows anytime. Catering to audiences all across the nations in different languages, the platform also serves an excellent platter of hit Odia movies such as Premam, Kismis, Cuttack Weds Sambalpur, and many more.

Do you know what’s more in store for the Odia subscribers? The dubbed versions of India’s iconic serials, such as Gadhi Janile Ghara Sundara (Kyunki Saans Bhi Kabhi Bahu Thi), Kemiti Aie Samparka (Ye Rishta Kya Kehlata Hai), and Najara (Nazar), etc., that will keep you glued to the screen.

The platform also presents trending shows from other regions, such as Tamil, Telugu, Marathi, etc. If you find yourself getting bored with Odia shows, just switch over to other languages as well, for some welcoming change!

Zee 5:

Last but certainly not the least, Zee 5 is another bastion of Odia entertainment, showcasing the crème de la crème of Odia content.

Zee5’s initiative to showcase Odia tradition and culture is indeed commendable. By providing a platform for Odias across the world to access their favorite shows online, Zee5 is not only promoting the rich heritage of Odisha but also allowing viewers to stay connected with their roots.

Moreover, the focus on highlighting women’s strength and prowess in the content is a refreshing change from the typical melodrama often seen in serials. It provides viewers with meaningful and engaging entertainment that resonates with their cultural identity while also offering a fresh perspective on storytelling.

Here you will also find interesting chat shows, reality shows and cookery shows to choose from!

Have you subscribed to any of the Odia OTT platforms? For those who are passionate about Odia culture and entertainment, subscribing to Odia OTT platforms can indeed open new doors to the zenith of entertainment and enjoyment.

ଲୋକସଂସ୍କୃତି ଓ ଲୋକକଳାର ଗନ୍ତାଘର ହେଉଛି ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲା । ଏଠାରେ କେଉଁ ଆବାହନକାଳରୁ ଦଣ୍ଡନାଟ ତଥା ଦଣ୍ଡଯାତ୍ରା ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇ ଆସୁଛି। ଏହି ଦଣ୍ଡଯାତ୍ରା ଗଞ୍ଜାମରେ ଏକ ଲୋକପର୍ବ ଭାବେ ପାଳନ ହୋଇଆସେ। ଚୈତ୍ର ମାସରେ ଜିଲ୍ଲାର ପ୍ରତି ଗାଁ ଗହଳିରେ ଏହା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ, ଯେଉଁଥିରେ ଥାଏ ଈଶ୍ବର ଭକ୍ତି ସହ ଲୋକକଳାର ଝଲକ । ଆସନ୍ତୁ ଆଜିର ବ୍ଲଗରେ ଗଞ୍ଜାମର ଗଣପର୍ବ ଦଣ୍ଡଯାତ୍ରା ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବା। 

ଓଡ଼ିଶାର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦଣ୍ଡଯାତ୍ରା ପରିବେଷଣ ହୋଇଥାଏ, କିନ୍ତୁ ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାରେ ଦଣ୍ଡନାଚ ଓ ଦଣ୍ଡନାଟର ରହିଛି ବିଶେଷ ଆକର୍ଷଣ। ସାଧାରଣତଃ ବିଷୁବ ସଂକ୍ରାନ୍ତିର କିଛି ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ଦଣ୍ଡଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଏ। ଅନେକ ମାନସିକଧାରୀମାନେ ଏହି ଦଣ୍ଡନାଟ କରି ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ କାମନା କରିଥାନ୍ତି, ତେଣୁ ଏହାକୁ “କାମନା ଦଣ୍ଡ” ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଥାଏ । ଏହି ମାନସିକଧାରୀମାନଙ୍କୁ ଦଣ୍ଡବ୍ରତଧାରୀ ବା ଦଣ୍ଡୁଆ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଗଞ୍ଜାମରେ ବିଷୁବ ସଂକ୍ରାନ୍ତି ମେରୁ ସଂକ୍ରାନ୍ତି ଭାବେ ପରିଚିତ । ତେବେ ମେରୁ ସଂକ୍ରାନ୍ତିର ଏକୋଇଶ ଦିନ, ତେର ଦିନ କିମ୍ବା ଆଠଦିନ ପୂର୍ବରୁ ଦଣ୍ଡନାଚ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ । ଏହା ଏକ ନିଷ୍ଠା ଓ ବିଶ୍ବାସର ପର୍ବ । ଏହି ମାନସିକଧାରୀମାନେ ବିଶେଷ କରି ଶାକ୍ତ ଉପାସକ ତଥା ମହାଦେବ ଶିବଙ୍କ ଭକ୍ତ ବୋଲି ନିଜକୁ ପରିଚୟ ଦେଇଥାନ୍ତି ।

   ଦଣ୍ଡଯାତ୍ରାରେ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ଦଳ ରହିଥାନ୍ତି। ଯଥା: ଭୁକ୍ତାଦଳ ଓ ନାଟୁଆଦଳ । ନିଷ୍ଠା ଓ କଷ୍ଟର ସହିତ ଭୁକ୍ତାଦଳ ଦଣ୍ଡ ପାଳନ କରିଥାନ୍ତି ଏବଂ ନାଟୁଆଦଳ କେବଳ ଧର୍ମୀୟ ଭାବନା ସହ ଦର୍ଶକଙ୍କ ମନୋରଞ୍ଜନ ପାଇଁ ନାଟକ ପରିବେଷଣ କରିଥାନ୍ତି।

ଗୋଟିଏ ଦଳରେ ଶତାଧିକ ଦଣ୍ଡୁଆ ରହିଥାନ୍ତି। ଏମାନେ ମା’ ଦଣ୍ଡକାଳୀ ଓ ମହାଦେବଙ୍କୁ ଧ୍ୟାନ କରି ଚୈତ୍ରମାସ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ପର ଠାରୁ ଦଣ୍ଡଯାତ୍ରାରେ ସାମିଲ ହୋଇଥାନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ନେତୃତ୍ବ ନେଇ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଓ ନିଷ୍ଠାର ସହ ଯିଏ ଦଳକୁ ପରିଚାଳନା କରୁଥାନ୍ତି, ତାଙ୍କୁ ପାଟଭୁକ୍ତା କୁହାଯାଏ। ଏହି ଭୁକ୍ତାମାନେ ଦଣ୍ଡଯାତ୍ରାର ଉଦଯାପନୀ ଦିବସ ଯାଏଁ ଗୃହ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଆମିଷ, ମାଦକ ଓ ତେଲ ଆଦି ଦ୍ରବ୍ୟ ବର୍ଜନ କରି ଖୋଲା ପଡ଼ିଆ, ଠାକୁର ବେଢା ଆଦିରେ ରାତ୍ରିଯାପନ କରି କଠୋର ନୀତିନିୟମ ପାଳନ କରନ୍ତି । ସମସ୍ତେ ଗେରୁଆ ବସ୍ତ୍ର ପରିଧାନ କରନ୍ତି। ଏହାସହ କେବଳ ଫଳାହାର ଓ ଅନ୍ନଡାଲମା ଗ୍ରହଣ କରିବାର ପରମ୍ପରା ରହିଛି। ଏମାନେ ନିଜ ନିଜସ୍ବ ଯେକୌଣସି ମାନସିକପୂର୍ଣ୍ଣ ଯଥା ରୋଗ ଓ ପାରିବାରିକ କଷ୍ଟରୁ ମୁକ୍ତି ଏବଂ କୃଷିର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଏହି ଦଣ୍ଡ ପାଳନ କରିଥାନ୍ତି।

ଚାରଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଦଣ୍ଡଯାତ୍ରା ପରିବେଷଣ ହୋଇଥାଏ । ସକାଳେ କୁମ୍ଭପୂଜା, ମଧ୍ୟାହ୍ନରେ ଧୂଳିଦଣ୍ଡ, ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ପାଣିଦଣ୍ଡ ଏବଂ ରାତିରେ ଅଗ୍ନିଦଣ୍ଡ । ପ୍ରତିଦିନ ମାନସିକଧାରୀଙ୍କ ଘର ଆଗରେ କଳସ ପାଣି ଢଳାଯାଇ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା ପରେ ଦଣ୍ଡନାଚର ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ । ମା’ ଦଣ୍ଡକାଳୀଙ୍କ ପ୍ରିୟ ଢୋଲ, ମହୁରୀ ଓ ଗିନିର ବାଜଣା ଭିତରେ ସର୍ବଦା ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରାଯାଏ। ମନ୍ଦିରରୁ ବାହାରିବା ବେଳେ ପାଳରେ ନିର୍ମିତ ଦଉଡିରେ ଦୀପରୁ ନିଆଁ ଲଗାଇ ଦଣ୍ଡୁଆ ଦଳ ବାହାରିଥାନ୍ତି । ସାରାଦିନ ମା’ଙ୍କ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା ସହ ରାତିରେ ଚୁଲି ଲଗାଇବାଠାରୁ ଦୀପ ଜଳାଇବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁକିଛିରେ ସେହି ଅଗ୍ନି ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ। ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଖରାରେ ତତଲା ବାଲି ଉପରେ ଗଡି ଭୁକ୍ତାମାନେ ଦଣ୍ଡନୃତ୍ୟ ପରିବେଷଣ କରନ୍ତି ।

ଧୂଳିଦଣ୍ଡରେ କୃଷି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଯଥା ହଳଚାଳନା, ଧାନ ରୋପଣ, ଅମଳ, ଭୂମିପୂଜା ଆଦି ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥାଏ । ଧୂଳିଦଣ୍ଡ ପରେ ପୋଖରୀ କିମ୍ବା ନଦୀରେ ପାଣିଦଣ୍ଡ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ । ଦଣ୍ଡୁଆମାନେ ତେର ଥର ପାଣିରେ ବୁଡ଼ି ତେର ଆଞ୍ଜୁଳା ପାଣି ଆଣି ଶିବଲିଙ୍ଗ ସ୍ଥାପନ ପରି ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରନ୍ତି । ଏହାପରେ ପଣା ଏବଂ ଲିଆଖଇର ପ୍ରସାଦ ପାଇ କିଛି ସମୟ ବିଶ୍ରାମ ନିଅନ୍ତି। ସଂଧ୍ୟାରେ ମା’ଙ୍କ ଆଳତୀ ହୁଏ। ଏଠାରେ ନିଜ ଅପରାଧ ପାଇଁ ସାଧାରଣ ଜନତା କ୍ଷମା ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଥାନ୍ତି। ତାପରେ ଦଣ୍ଡୁଆମାନେ ସାତ୍ତ୍ଵିକ ଭୋଜନ ଆହାର କରନ୍ତି । କୁହାଯାଏ ଯଦି ଆହାର ସମୟରେ କୌଣସି ଶବ୍ଦ ଶୁଣନ୍ତି, ସେହି ସମୟରେ ତୁରନ୍ତ ଆହାର ଛାଡ଼ିବାକୁ ପଡ଼େ। ତେଣୁ ଢୋଲ ଓ ଝାଞ୍ଜର ବାଜା ମଧ୍ୟରେ ସେମାନଙ୍କୁ ଭୋଜନ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପଡ଼େ। ଏହାପରେ ଅଗ୍ନି ପିଣ୍ଡୁଳାରେ ଝୁଣା ଖେଳି ଖେଳି ଦଣ୍ଡଦଳ ମାନସିକଧାରୀଙ୍କ ଘରକୁ ଆସନ୍ତି । ଢୋଲ ତାଳେ ତାଳେ ଝୁଣା ନିଆଁର ପ୍ରୟୋଗରେ ଦଣ୍ଡୁଆଙ୍କ ଦେହରେ ମା’ଦଣ୍ଡକାଳୀ ପ୍ରସନ୍ନ ଦୁଅନ୍ତି । ଏହାପରେ ମାନସିକଧାରୀଙ୍କ ଗୃହ ଦାଣ୍ଡରେ ମା’ଙ୍କୁ ସ୍ଥାପନ କରଯାଇ ସକାଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦଣ୍ଡ କଥାମୃତ ନାଚ ପ୍ରଦର୍ଶନ ହୁଏ। ଏଥିରେ ଚଢେଇଚଢେୟାଣୀ, ଦକ୍ଷିଣକାଳୀ, ଡୁବୁଡୁବା, ଗଉଡ଼ଗଉଡୁଣୀ ଆଦି ନାଚ ପରିବେଷଣ ସହ ମନୋରଞ୍ଜନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହୋଇଥାଏ। ଏହି ରାତ୍ରି ନାଟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ନାଟୁଆଦଳ ଭାଗ ନେଇଥାନ୍ତି।

ଦଣ୍ଡନାଟର ଶେଷ ହେଉଛି ବିଷୁବ ସଂକ୍ରାନ୍ତି, ଏହାକୁ ମେରୁ ପୂଜା କୁହାଯାଏ। ଏଥିରେ ପାଟଭୁକ୍ତାଙ୍କ ଭୂମିକା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଥାଏ । ସେହି ଦିନରେ ପାଟଭୁକ୍ତାଙ୍କୁ ଏକୋଇଶି ଗରା ଜଳରେ ଗାଧୋଇ ଦେବାପରେ ଜଳୁଥିବା ଝାମୁ ଦଣ୍ଡ ଉପରେ ଦୋଳି କରି ଓଲଟାଇ ବନ୍ଧାଯାଇ ଝୁଲାଯାଏ। ପାଟଭୁକ୍ତାଙ୍କ ନାକରୁ ଦୁଇବୁନ୍ଦା ରକ୍ତ ଝାମୁ ଅଗ୍ନିଶିଖାରେ ପଡ଼ିଲା ପରେ ମା’ଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଶୁଆଇ ଦିଆଯାଏ ଏବଂ କିଛି ସମୟ ପରେ ପାଟଭୁକ୍ତାଙ୍କ ହୋସ୍ ଆସିଥାଏ। ଏଥିରୁ ଶିବ ଓ ଶକ୍ତିର ମହନୀୟତା ସହ ପାଟଭୁକ୍ତାଙ୍କ ଭକ୍ତିଭାବର ପରିଚୟ ମିଳିଥାଏ। ଏହାପରେ ଦଣ୍ଡନାଚ ସମ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ଏବଂ ଶେଷରେ ଭୁକ୍ତା ତଥା ଦଣ୍ଡୁଆମାନେ ନିଜ ସଂସାରକୁ ଫେରିଯାଆନ୍ତି।

ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରତି ଜିଲ୍ଲାରେ ଦଣ୍ଡଯାତ୍ରା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ, କିନ୍ତୁ ଗଞ୍ଜାମରେ “ଦଣ୍ଡନାଟ ଦଳ” ସଂଖ୍ୟା ଗରିଷ୍ଠତା ହାସଲ କରିଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଏକ ଲୋକପର୍ବ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଦଣ୍ଡନାଟ ତଥା ଦଣ୍ଡଯାତ୍ରା ଲୋକକଳାର ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ସମିଶ୍ରଣ, ଯାହାକୁ ଆମେ ସଂକ୍ଷେପରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛୁ । ତେବେ ଆପଣଙ୍କୁ ଆମର ଏହି ଆଲେଖ୍ୟଟି କେମିତି ଲାଗିଲା, ଆମକୁ କମେଣ୍ଟ ମାଧ୍ୟମରେ ଜଣାନ୍ତୁ ।