ପ୍ରତିବର୍ଷ ଅଗଷ୍ଚ ୭ ତାରିଖକୁ ଜାତୀୟ ହସ୍ତତନ୍ତ ଦିବସ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଉଛି। ଦେଶର ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ହସ୍ତତନ୍ତ କାରିଗରଙ୍କ ଭୂମିକାକୁ ସମ୍ମାନ ଜଣାଇବା ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ।  ଆମ ଦେଶର ପ୍ରତି ରାଜ୍ୟ ନିଜସ୍ବ ପାରମ୍ପରିକ ହସ୍ତତନ୍ତ ତଥା ବୟନ ଶିଳ୍ପକୁ ନେଇ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଛି। ସେହିପରି ଓଡ଼ିଶାର ହସ୍ତତନ୍ତ ମଧ୍ୟ ଅତି ଉଚ୍ଚକୋଟୀର। ନିଖୁଣ ସୂକ୍ଷ୍ମ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପନ୍ନ ପାରମ୍ପରିକ ହସ୍ତତନ୍ତ ଆଜି ବିଶ୍ବବିଖ୍ୟାତ। ଭାରତ ସମେତ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶରେ ଏହାର ଭଲ ଚାହିଦା ରହିଛି ଏବଂ ପ୍ରଶଂସିତ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରିଛି।  ଜାତୀୟ ହସ୍ତତନ୍ତ ଦିବସ ଅବସରରେ ଓଡ଼ିଶାର ସମୃଦ୍ଧ ହସ୍ତତନ୍ତକୁ ନେଇ ଆମର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଆଲେଖ୍ୟ। 

ଆମ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର ହସ୍ତତନ୍ତ ଶୈଳୀ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓ ଭିନ୍ନ। କାରଣ ଏଥିରେ ରହିଛି ଶହ ଶହ ବର୍ଷର ସଂସ୍କୃତି ଓ ପରମ୍ପରା। ତେବେ ହସ୍ତତନ୍ତ ଆମ ରାଜ୍ୟର ବୁଣାକାରମାନଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ଆଜିର ନୁହେଁ, ଶହ ଶହ ବର୍ଷ ପୂର୍ବର ଏକ ଆଭିଜାତ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ କୌଳିକ ବୃତ୍ତି। ଏହି ପରମ୍ପରା ସହିତ ଆମର କଳା, ସାହିତ୍ୟ, ନୃତ୍ୟ, ସଙ୍ଗୀତ, ଚାଲିଚଳଣି ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚେତନା ଆଦି ସବୁକିଛି ନିବିଡ଼ ଭାବେ ଜଡ଼ିତ।  ସାଧାରଣତଃ ଓଡ଼ିଶାର ହସ୍ତତନ୍ତ ଶୈଳୀରେ ନିତିଦିନିଆ ଚଳଣଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପଶୁପକ୍ଷୀ, ଗଛଲତା, ପାହାଡ଼ପର୍ବତ, ମନ୍ଦିର, ଦେବାଦେବୀଙ୍କ ପ୍ରତିକୃତି ସହିତ ଜ୍ୟାମିତିକ ଚିତ୍ରକୁ ପରିପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥିବା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ଏବଂ ଏଥିରେ ପ୍ରାକୃତିକ ରଙ୍ଗର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ,  ଯାହା ଦେଖିବାକୁ ଖୁବ ସୁନ୍ଦର ଏବଂ ଆକର୍ଷଣୀୟ ହୋଇଥାଏ।

ଐତିହାସିକଙ୍କ ମତରେ, ପ୍ରାୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୬୦୦ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ହସ୍ତତନ୍ତ କଳାର ସୃଷ୍ଟ। କାରଣ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ସଂସ୍କୃତି ସହିତ ଏହି ହସ୍ତତନ୍ତ କଳା ଜଡ଼ିତ। କାରଣ ଆଗକାଳରେ ହାତବୁଣାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା କେବଳ ଧଳା, କଳା, ହଳଦିଆ ଓ ନାଲି ରଙ୍ଗ । ଏହି ରଙ୍ଗ ଭଗବାନଙ୍କର ପ୍ରତୀକ ହୋଇଥିବା ଧରାଯିବା ସହ ଅତୀତ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତକୁ ସୂଚିତ କରିଥାଏ। ସେହିପରି ଖଣ୍ଡୁଆ ପାଟରେ ଗୀତଗୋବିନ୍ଦ ଲେଖାଯାଇ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ।

ଆମ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାରେ କୃଷି ପରେ ହସ୍ତତନ୍ତ ହେଉଛି ଜୀବିକା ନିମନ୍ତେ ଦ୍ବିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ରୋଜଗାର କ୍ଷେତ୍ର।  ପ୍ରତି ଜିଲ୍ଲାର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ହସ୍ତତନ୍ତ ଶୈଳୀ ରହିଛି, ଯେଉଁଥିରୁ ହଜାର ହଜାର ବୁଣାକାରଙ୍କ ସହ ଅନ୍ୟମାନେ ମଧ୍ୟ ପରୋକ୍ଷ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ରୋଜଗାରକ୍ଷମ ହୋଇପାରୁଛନ୍ତି। ଏହାସହ ନିଜର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବୁଣାଶୈଳୀ ପାଇଁ ବୁଣାକାରମାନେ ଦେଶ ବିଦେଶରେ ଖ୍ୟାତି ଅର୍ଜନ କରିପାରିଛନ୍ତି।

ଆମ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରମୁଖ ହସ୍ତତନ୍ତଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ସମ୍ବଲପୁରୀ ବାନ୍ଧକଳା, ସୋନପୁର ଶାଢ଼ି, ବ୍ରହ୍ମପୁର ପାଟ, ବମକେଇ ପାଟ, ଧଳାପଥର ପରଦା, ଗୋପାଳପୁର ଟସର ଫ୍ୟାବ୍ରିକ, ହବସପୁରୀ ଶାଢ଼ି, ଖଣ୍ଡୁଆ, କୋଟପାଡ଼, ଆଦିବାସୀଙ୍କ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଇକ୍କତ ଡିଜାଇନ, ମାଣିଆବନ୍ଧ, ଚନ୍ଦନପୁର ଚାଦର, ମାଙ୍କଡ଼ିଆ ଟସର, ମୟୂରଭଞ୍ଜର ଆଦିବାସୀ ବାନ୍ଧକଳା ଏବଂ ଡଙ୍ଗରିଆ ଶାଢ଼ି ଆଦି ଅନେକ ପ୍ରକାର । ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ୯ ଟି ହସ୍ତତନ୍ତକୁ ଜିଆଇ ମାନ୍ୟତା ମିଳିସାରିଛି। ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ସମ୍ବଲପୁରୀ ବାନ୍ଧଶାଢ଼ି, କୋଟପାଡ଼ ହ୍ୟାଣ୍ଡଲୁମ୍, ଓଡ଼ିଶା ଇକ୍କତ, ଖଣ୍ଡୁଆ ଶାଢ଼ି ଏବଂ ଫ୍ୟାବ୍ରିକ, ଗୋପାଳପୁର ଟସର, ଧଳାପଥର ପରଦା, ବମକେଇ ଶାଢ଼ି, ହବସପୁରୀ ଶାଢ଼ି ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁର ପାଟଶାଢ଼ି । ସେହିପରି ୟୁନେସ୍କୋର ୫୦ଟି ଆଇକନିକ୍ ହେରିଟେଜ୍ ଟେକ୍ସଟାଇଲରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି ଓଡ଼ିଶାର ୫ଟି ଐତିହ୍ୟ ବୟନ ଶିଳ୍ପ । ଓଡ଼ିଶାର ୫ଟି ଐତିହ୍ୟ ବୟନ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି ସମ୍ବଲପୁରର ବାନ୍ଧ ଟାଇ ଡାଇ ୱେଭିଂ, ବ୍ରହ୍ମପୁରର ଫୋଡ଼ା କୁମ୍ଭ ପାଟ, ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲାର ଧଳାପଥର ପର୍ଦ୍ଦା,  ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲାର ଡଙ୍ଗରିଆ କନ୍ଧଙ୍କ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବୟନ ଶିଳ୍ପ ଏବଂ କେନ୍ଦୁଲି ପାଟ କାଲିଗ୍ରାଫିକ ୱେଭିଂ। ଏପରିକି ରାଜ୍ୟର ଦୁଇ ଶହରୁ ଅଧିକ ବୁଣାକାର ଜାତୀୟ ଏବଂ ରାଜ୍ୟସ୍ତରୀୟ ପୁରସ୍କୃତ ହୋଇଛନ୍ତି।

ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରମୁଖ ବସ୍ତ୍ର ହେଉଛି ମହିଳାଙ୍କର ଶାଢ଼ି ଓ ପୁରୁଷଙ୍କର ଲୁଙ୍ଗିଗାମୁଛା । କିନ୍ତୁ ହାତବୁଣା ଶାଢ଼ି ଆଜି ବିଶ୍ବପ୍ରସିଦ୍ଧ। ଆଗରୁ କେବଳ ବୁଣାକାରମାନେ ଶାଢ଼ି ତିଆରି କରୁଥିବା ବେଳେ ଆଜିକାଲି ଯୁବପିଢିଙ୍କ ଚାହିଦାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ପୋଷାକରେ ମଧ୍ୟ ହସ୍ତତନ୍ତର ଯାଦୁକରୀ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି । ଏହାସହ ଡିଜାଇନର ହ୍ୟାଣ୍ଡଲୁମ୍ ଡ୍ରେସ ପିନ୍ଧିବାକୁ ମଧ୍ୟ ଆଜିକାଲି ଯୁବପିଢିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବଳ ଉତ୍ସାହ ପରିଲିକ୍ଷିତ ହେଉଛି। କେବଳ ଆମ ଓଡ଼ିଆ ଲୋକ ନୁହନ୍ତି ନେତା ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଅଭିନେତା, ଅଭିନେତ୍ରୀ ଏବଂ ବିଶିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତିଗଣ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶା ହ୍ୟାଣ୍ଡଲୁମ୍ ବସ୍ତ୍ର ପିନ୍ଧିବାକୁ ପସନ୍ଦ କରୁଛନ୍ତି। ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଦ୍ରୌପଦୀ ମୁର୍ମୁ, ସୋନିଆ ଗାନ୍ଧୀ, ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ, କିରଣ ଖେର୍, ବିଦ୍ୟା ବାଲାନ୍ ଓଡ଼ିଶା ହସ୍ତତନ୍ତ ଶାଢିକୁ ପିନ୍ଧିବା ସହ ଖୁବ ପ୍ରଶଂସା ମଧ୍ୟ କରିଛନ୍ତି। ନିକଟରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦିଙ୍କ ୧୧୨ତମ ମନ୍ କି ବାତ୍ ସଂସ୍କରଣରେ ସମ୍ବଲପୁରୀ ଶାଢ଼ି ସହ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାନ୍ତର ହ୍ୟାଣ୍ଡଲୁମକୁ ଲୋକପ୍ରିୟ କରିଥିବା ବୁଣାକାରଙ୍କୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଛନ୍ତି। ସେହିପରି ଚଳିତ କାନ୍ସ ଫିଲ୍ମ ଫେଷ୍ଟିଭାଲରେ ଓଡ଼ିଆ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ନିର୍ମାତା ବିଶ୍ବନାଥ ରଥଙ୍କ କୋଟପାଡ଼ ଓ ହବସପୁରୀ ହସ୍ତତନ୍ତ ଉପରେ ନିର୍ମିତ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟାରୀ ଫିଲ୍ମ ବେଶ ପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇଛି।

ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବରେ ଆଜି ଆମ ଓଡ଼ିଶାର ପାରମ୍ପରିକ ହସ୍ତତନ୍ତକୁ ନେଇ ଚର୍ଚ୍ଚା ଓ ଆଲୋଚନା। କିନ୍ତୁ ବୁଣାକାରଙ୍କ ପରିଶ୍ରମକୁ ଆଜି ବି ଉଚିତ୍ ସମ୍ମାନ ମିଳିପାରିନାହିଁ । ସେଥିପାଇଁ ବହୁ ବୁଣାକାର ନିଜ କୌଳିକ ବୃତ୍ତିକୁ ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟ ରୋଜଗାର ପନ୍ଥା ଆପଣାଉଛନ୍ତି। ଏଥିପାଇଁ ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଆଗେଇ ଆସିବା ନିହାତି ଆବଶ୍ୟକ। ହସ୍ତତନ୍ତକୁ ପର୍ଯ୍ୟଟନରେ ସାମିଲ କରିବା ସହ ବର୍ଷ ତମାମ ବିକ୍ରିବଟା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯିବା ଉଚିତ୍।

Dreams are the visions we see in our sleep. This is how we commonly perceive the meaning of dreams. However, the significance of dreams extends far beyond this simple interpretation. Dreams are the goals that we relentlessly pursue until they become our reality. A person with big aspirations can manifest all his dreams into a reality with sheer hard work and determination.

The Olympics, where every aspiration takes the shape of an inspiration, provides the ultimate platform for aspiring athletes to display their talents globally. This grand event embodies the pinnacle of athletic achievement, bringing together the world’s best to compete in a spirit of excellence and camaraderie.

With the Paris Olympics 2024 grabbing eyeballs across the globe, we would like to draw your attention to a rising star from Odisha: Kishore Jena. Ready and all set to make Odisha proud in the Summer Olympics 2024, Kishore Jena is a name to watch out for.

Small Town, Big Dreams

Kishore hails from Kotasahi village in Puri, and is one of seven children born to a humble family of farmers. Hailing from a poor background, he always wished to support his family in some way or the other.

His passion for sports was ignited at a young age. Initially, he aspired to join the Indian Army through the sports quota. In childhood he had immense inclination forvolleyball. However, later on, his height didn’t qualify him as a volleyball player, due to which he had to stop pursuing the sport.

Instead of giving up, Kishore redirected his athletic ambition towards javelin throw. He saw this as a new opportunity to excel and make a mark in the world of sports.

As the years passed, his dedication and talent in the sport got widely noticed and earned him a place in Odisha’s Sports Hostel.

Kishore’s journey with the javelin began when Laxman Baral, a former champion, noticed his volleyball skills and gifted him a javelin stick. Recognizing Kishore’s potential, Baral saw an opportunity for the young athlete to excel in a new sport.Laxman Baral’s gesture was the spark that ignited Kishore’s journey in javelin. With the javelin stick in hand, Kishore started exploring the sport that would eventually become his new passion.

Kishore’s formal training began under the expert guidance of coach Nilamadhab Deo., Under Deo’s mentorship, Kishore honed his technique, improving his throw distance and accuracy. Kishore’s hard work and dedication soon started to show results. He began participating in various competitions, earning medals and accolades for his impressive performances.

Success Begins to Knock on His Door

Kishore’s breakthrough came when he joined the CISF in Bhopal in 2018.

During his tenure with CISF, Jagbir Singh, a throwing events coach, identified Kishore Jena’s potential and took him under his wing. This mentorship proved to be pivotal in Kishore’s athletic career. Kishore’s hard work paid off with a victory at the Odisha State Championship in 2021, where he made a mark by throwing over 76 meters. He kept excelling, achieving a 78-meter throw at the inter-state championship in Chennai the following year.

Numerous stellar national and international performances have marked Kishore’s exceptional talent and skills. At the national level, Jena won a bronze medal with a personal best of 78.05m at the National Athletics Championship in Bengaluru in 2022.

In 2023, he clinched a gold medal at the Indian Open Throws Competition in Bellary and a silver with an 82.87-meter throw at the Nationals in Bhubaneswar. He also recorded a remarkable 84.83-meter throw at the Men’s Javelin Throw Competition in the Sri Lanka nationals.

Kishore registered his personal best throw in 2023 of 84.77m in the javelin throw finals and finished 5th in the 2023 World Athletics Championship in Budapest. Alongside several milestones, his debut at the Hangzhou Asian Games in 2023 earned him immense love and warmth from millions worldwide, and he won a silver medal there.

Kishore Jena draws inspiration from Neeraj Chopra, a national hero and a shining beacon for aspiring young athletes in the nation. Kishore’s journey exemplifies perseverance and dedication, showcasing how relentless hard work and commitment can turn dreams into reality. As he continues to rise in the world of athletics, his story becomes a testament to the power of determination and the pursuit of one’s passions.

Odia Samaj extends heartfelt congratulations to Kishore Jena for reaching the world’s biggest platform and elevating every Odia’s pride! Wishing him all the very best for his venture in the Summer Olympics 2024! May his journey be filled with success and inspiration for many.

Dreams are the visions we see in our sleep. This is how we commonly perceive the meaning of dreams. However, the significance of dreams extends far beyond this simple interpretation. Dreams are the goals that we relentlessly pursue until they become our reality. A person with big aspirations can manifest all his dreams into a reality with sheer hard work and determination.

The Olympics, where every aspiration takes the shape of an inspiration, provides the ultimate platform for aspiring athletes to display their talents globally. This grand event embodies the pinnacle of athletic achievement, bringing together the world’s best to compete in a spirit of excellence and camaraderie.

With the Paris Olympics 2024 grabbing eyeballs across the globe, we would like to draw your attention to a rising star from Odisha: Kishore Jena. Ready and all set to make Odisha proud in the Summer Olympics 2024, Kishore Jena is a name to watch out for.

Small Town, Big Dreams

Kishore hails from Kotasahi village in Puri, and is one of seven children born to a humble family of farmers. Hailing from a poor background, he always wished to support his family in some way or the other.

His passion for sports was ignited at a young age. Initially, he aspired to join the Indian Army through the sports quota. In childhood he had immense inclination forvolleyball. However, later on, his height didn’t qualify him as a volleyball player, due to which he had to stop pursuing the sport.

Instead of giving up, Kishore redirected his athletic ambition towards javelin throw. He saw this as a new opportunity to excel and make a mark in the world of sports.

As the years passed, his dedication and talent in the sport got widely noticed and earned him a place in Odisha’s Sports Hostel.

Kishore’s journey with the javelin began when Laxman Baral, a former champion, noticed his volleyball skills and gifted him a javelin stick. Recognizing Kishore’s potential, Baral saw an opportunity for the young athlete to excel in a new sport.Laxman Baral’s gesture was the spark that ignited Kishore’s journey in javelin. With the javelin stick in hand, Kishore started exploring the sport that would eventually become his new passion.

Kishore’s formal training began under the expert guidance of coach Nilamadhab Deo., Under Deo’s mentorship, Kishore honed his technique, improving his throw distance and accuracy. Kishore’s hard work and dedication soon started to show results. He began participating in various competitions, earning medals and accolades for his impressive performances.

Success Begins to Knock on His Door

Kishore’s breakthrough came when he joined the CISF in Bhopal in 2018.

During his tenure with CISF, Jagbir Singh, a throwing events coach, identified Kishore Jena’s potential and took him under his wing. This mentorship proved to be pivotal in Kishore’s athletic career. Kishore’s hard work paid off with a victory at the Odisha State Championship in 2021, where he made a mark by throwing over 76 meters. He kept excelling, achieving a 78-meter throw at the inter-state championship in Chennai the following year.

Numerous stellar national and international performances have marked Kishore’s exceptional talent and skills. At the national level, Jena won a bronze medal with a personal best of 78.05m at the National Athletics Championship in Bengaluru in 2022.

In 2023, he clinched a gold medal at the Indian Open Throws Competition in Bellary and a silver with an 82.87-meter throw at the Nationals in Bhubaneswar. He also recorded a remarkable 84.83-meter throw at the Men’s Javelin Throw Competition in the Sri Lanka nationals.

Kishore registered his personal best throw in 2023 of 84.77m in the javelin throw finals and finished 5th in the 2023 World Athletics Championship in Budapest. Alongside several milestones, his debut at the Hangzhou Asian Games in 2023 earned him immense love and warmth from millions worldwide, and he won a silver medal there.

Kishore Jena draws inspiration from Neeraj Chopra, a national hero and a shining beacon for aspiring young athletes in the nation. Kishore’s journey exemplifies perseverance and dedication, showcasing how relentless hard work and commitment can turn dreams into reality. As he continues to rise in the world of athletics, his story becomes a testament to the power of determination and the pursuit of one’s passions.

Odia Samaj extends heartfelt congratulations to Kishore Jena for reaching the world’s biggest platform and elevating every Odia’s pride! Wishing him all the very best for his venture in the Summer Olympics 2024! May his journey be filled with success and inspiration for many.

ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବିଶେଷରେ ଭକ୍ତମାନଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ ଦେବା ପାଇଁ ବର୍ଷକୁ ଥରେ ଆଷାଢ଼ ଶୁକ୍ଳ ଦ୍ୱିତୀୟାରେ ବଡ଼ଦାଣ୍ଡକୁ ଓହ୍ଲାଇ ଆସିଥାନ୍ତି ଅନନ୍ତ କୋଟି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ନାୟକ, ଅଗତିର ଗତି କୋଟି ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ହୃଦୟର ମଉଡ଼ମଣି ମହାପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ, ବଳିୟାର ଭୁଜ ଶ୍ରୀବଳଭଦ୍ର, ସର୍ବ ମଙ୍ଗଳାକାରିଣୀ ମହାମାୟା ସୁଭଦ୍ରା । ଆଉ ନିଜ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ଠାକୁରଙ୍କୁ ଦେଖି, ତାଙ୍କର ରଥ ଦଉଡ଼ିକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରି ଅପୂର୍ବ ଆନନ୍ଦରେ ଆତ୍ମହରା ହେବାର ସୌଭାଗ୍ୟ ବି ଅର୍ଜନ କରନ୍ତି କୋଟି କୋଟି ଭକ୍ତ । ଅଚଳ ମହାମେରୁ ସଚଳ ହୋଇ ଏହି ନବଦିନାତ୍ମକ ଦିବ୍ୟ ମାନବୀୟ ଲୀଳାର ଏହି ପରମ ପାବନ ଅବସରରେ ଘଣ୍ଟ, ମୃଦଙ୍ଗ, ଶଙ୍ଖ, ତୁରୀ ଆଦି ବାଦ୍ୟ ସାଙ୍ଗକୁ ହରିବୋଲ ଓ ହୁଳହୁଳିରେ ପ୍ରକମ୍ପିତ ହୋଇଉଠିଛି ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ପୁରୀ। ସେହିପରି ଦ୍ଵିତୀୟ ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ଭାବେ ପରିଚିତ ବାରିପଦା ମଧ୍ୟ ଜୟ ଜଗନ୍ନାଥ ଧ୍ୱନିରେ ପ୍ରକମ୍ପିତ ହୋଇଉଠିଛି। ପୁରୀ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ପରି ବାରିପଦାରେ ଥିବା ହରିବଳଦେବ ଜୀଉ ବିଜେ ମନ୍ଦିରରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଅତି ଆଡ଼ମ୍ବରସହକାରେ ରଥଯାତ୍ରା ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ। ଆସନ୍ତୁ ଆଜିର ବ୍ଲଗରେ ଏହି  ମନ୍ଦିର ଓ ଏହାର ରଥଯାତ୍ରା ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବା।

ରୋଚକପୂର୍ଣ୍ଣ ଇତିହାସ

ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲାର ବାରିପଦା ସହରେ ଅବସ୍ଥିତ ହରିବଳଦେବ ଜୀଉ ବିଜେ ସାରା ରାଜ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର ଭାବେ ବେଶ ପ୍ରସିଦ୍ଧ । ଏହାର ଇତିହାସ ମଧ୍ୟ ଅତି ରୋଚକ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଓ କାହାଣୀରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ।  ପ୍ରବାଦ ଅନୁସାରେ ମହାରାଜ ବୈଦ୍ୟନାଥ ଭଞ୍ଜଦେଓ ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତଙ୍କୁ ନେଇ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ବଡ଼ଠାକୁରଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ । ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ଦର୍ଶନରେ ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତ ନେଇ ଆସିବା ଠାକୁରରାଜାଙ୍କୁ ଅବମାନନା ସୂଚକ ମନେ ହେବାରୁ ବିନା ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତରେ ସାଧାରଣ ଭକ୍ତ ଭାବେ ଆସିବା ଅଥବା ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ପାଇଁ ବହୁ ପରିମାଣରେ ସ୍ବର୍ଣ୍ଣ ମୋହର ଦେବାକୁ ଦାବି କରାଯାଇଥିଲା। ମହାରାଜ ବୈଦ୍ୟନାଥ ଭଞ୍ଜ ତତକ୍ଷଣାତ ଏତେ ସ୍ବର୍ଣ୍ଣ ମୁଦ୍ରା ଦେବାରେ ବିଫଳ ହୋଇ ପୁରୀ ଭିତରେ ପ୍ରବେଶ କରି ନ ପାରି ଅଠରନଳା ପାଖରେ ରାତ୍ରିଯାପନ ବେଳେ ମହାପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ପୁରୀ ମନ୍ଦିର ଭଳି ମନ୍ଦିରଟିଏ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ସ୍ଵପ୍ନାଦେଶ କଲେ। ଏହାପରେ ମହାରାଜ ଭଞ୍ଜଦେଓ ବାରିପଦାରେ ଭବ୍ୟ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ ଆରମ୍ଭ କରାଇ ଦୀର୍ଘ ୭ବର୍ଷ ପରେ ୧୫୭୫ ରେ ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରାଇଥିଲେ ।

ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ପରି ସମାନ ରୀତିନୀତି

ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସମର୍ପିତ ହରିବଳଦେବ ଜୀଉ ମନ୍ଦିରର ଅନେକ କିଛି ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ଓ ଭିନ୍ନତା ରହିଛି। ପୁରୀର ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର ପରି ଏହାର ନିର୍ମାଣଶୈଳୀରେ ସମାନ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ଉଚ୍ଚତା ୧୦୨ ଫୁଟ। କଳିଙ୍ଗ ସ୍ଥାପତ୍ୟ କଳା ଆଧାରରେ ନିର୍ମିତ ମନ୍ଦିରରେ ପ୍ରତ୍ୟହ ଶ୍ରୀବିଗ୍ରହଙ୍କର ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା ହୋଇ ଆସୁଛି। ମନ୍ଦିରର ବିମାନ, ଜଗମୋହନ ଏବଂ ନାଟମଣ୍ଡପ ଏକ ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରାଚୀର ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବେଳେ ମନ୍ଦିରର ଆଭ୍ୟନ୍ତରରେ ନବଗ୍ରହ, ଗଜଲକ୍ଷ୍ମୀ, ଯମୁନାଙ୍କ ପ୍ରତିକୃତି ରହିଛି ।  ପୁରୀ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ପରି ଏଠାରେ ମଧ୍ୟ ପୂଜାବିଧି ପ୍ରାୟ ସମାନ ରହିଥାଏ। ସକାଳ ସମୟରେ ପହିଲି ଭୋଗରେ ପୋଡ଼ପିଠା, କାଠି ମୋହନଭାଗ, ଘିଅ, ଗୁଡ଼, ଖୁଆ ଲାଗି ହେଉଥିବା ବେଳେ ମଧ୍ୟାହ୍ନରେ ଖେଚୁଡ଼ି, ରାମ ରୁଚକ, ଘାଣ୍ଟ ପ୍ରସାଦ ହୁଏ ଏବଂ ସନ୍ଧ୍ୟା ଆଳତିର ମଧ୍ୟ ଯଥା ରୀତିନୀତି ଆଦି ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୁଏ। ସେହିପରି ବାରମାସରେ ତେରଯାତ ଏଠି ପାଳିତ ହେବାର ବିଧି ମଧ୍ୟ ରହିଛି।   

୨ ଦିନ ଟଣାଯାଏ ରଥ

ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ରଥଯାତ୍ରା ଆଧାରରେ ଏଠାରେ ମଧ୍ୟ ସବୁ ରୀତିନୀତି ପାଳିତ ହେଉଥିବାରୁ ବାରିପଦା ଦ୍ବିତୀୟ ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ରର ମାନ୍ୟତା ଲାଭ କରିଛି। ସେତେବେଳେ ପୁରୀ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ରଥଯାତ୍ରା ପାଳିତ ହେଉନଥିବା ବେଳେ ବାରିପଦାରେ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ପ୍ରିୟ ପର୍ବ ରଥଯାତ୍ରାକୁ ଦେଖିବା ପାଇଁ ହଜାର ହଜାର ଭକ୍ତଙ୍କ ସୁଅ ଛୁଟିଥିଲା । ଏଥିପାଇଁ ଏହି ସ୍ଥାନ ଧୀରେଧୀରେ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନର ପରିଚୟ ପାଇବା ସହ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ହାସଲ କରିବାକୁ ଲାଗିଲା। ତେବେ ପୁରୀ ରଥଯାତ୍ରାଠାରୁ ବାରିପଦା ରଥଯାତ୍ରା କେତେକାଂଶରେ ସମାନ ରହିଛି ଏବଂ ଆଉ କିଛିଟା ଭିନ୍ନ ରୀତିନୀତି ଏଠି ପ୍ରଚଳିତ। ଯେପରି ପୁରୀ ଶ୍ରୀଗୁଣ୍ଡିଚା ଯାତ୍ରା ଦିନ ଏଠାରେ ଶ୍ରୀବିଗ୍ରହଙ୍କ ପହଣ୍ଡି ହେଉଥିଲେ ହେଁ ପରଦିନ ରଥଟଣା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବା ସହ ସୁଭଦ୍ରା ରଥକୁ କେବଳ ମହିଳାମାନେ ହିଁ ଟାଣିବା ଏଠିକାର ରଥଯାତ୍ରାର ବିଶେଷତ୍ଵ। ବାରିପଦା ରଥଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ ହେବାର ଠିକ୍ ଚାରି ଶହ ବର୍ଷ ପରେ ଅର୍ଥାତ ୧୯୭୫ରେ ରଥଟଣା ପରମ୍ପରାରେ ବିଶେଷ ଭାବେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ପରମ୍ପରା ଅନୁସାରେ କେବଳ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଦେବୀ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କ ରଥ ଟାଣିବା ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ଦିଆଗଲା। ସେବେଠୁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ମହିଳାମାନେ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କ ରଥକୁ ଟାଣିବାର ସୌଭାଗ୍ୟ ପାଉଛନ୍ତି। ପୁରୀର ରଥଯାତ୍ରା ପରମ୍ପରାକୁ ସମ୍ମାନ ଦେଇ ଏଠାକାର ତିନିରଥର ଉଚ୍ଚତା କମ୍ ରଖାଯିବା ସହ ଉଭୟ ଶ୍ରୀଗୁଣ୍ଡିଚା ଏବଂ ବାହୁଡ଼ାରେ ରଥଟଣା ଦୁଇ ଦିନ ହୁଏ। ସେହିପରି ଏଠାରେ ରଥଟଣା ପରେ ଭକ୍ତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଗୁଡ଼ ଲଡୁ ବଣ୍ଟନ ପରମ୍ପରା ମଧ୍ୟ ନିଆରା ।

ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବରେ ବହୁ ସ୍ଥାନରେ ରଥଯାତ୍ରା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଉଛି , କିନ୍ତୁ ଦ୍ବିତୀୟ ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ରର ମାନ୍ୟତା ପାଇଥିବା ବାରିପଦାର ହରିବଳଦେବ ଜୀଉ ବିଜେ ମନ୍ଦିରର ରୀତିନୀତି ସର୍ବଥା ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ।