ବିଶ୍ବନୟନ୍ତା ମହାପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ, ତାଙ୍କ ଲୀଳା ଅପ୍ରମେୟ । ବର୍ଷକୁ ଥରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଭକ୍ତଙ୍କ ଗହଣରେ ନିଜେ ଭାଇ ଭଉଣୀକୁ ଧରି ବଡ଼ଦାଣ୍ଡକୁ ଓହ୍ଲାଇ ଘୋଷଯାତ୍ରାରେ ଯାଇଥାନ୍ତି ଜନ୍ମବେଦୀକୁ । ସେଠାରେ ସାତ ଦିନ ରହି ଫେରନ୍ତି ପୁଣି ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରକୁ । ଆଷାଢ଼ା ଶୁକ୍ଳ ଦଶମୀ ଦିନ ତଥା ବାହୁଡ଼ା ଦଶମୀରେ ରଥରେ ବସି ଦକ୍ଷିଣାୟନ ଯାତ୍ରା କରିଥାନ୍ତି । ସେଦିନ ଶ୍ରୀବିଗ୍ରହଙ୍କ ଦିବ୍ୟ ତିନି ରଥ ଅଟକିଥାଏ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ସମ୍ମୁଖରେ। ହେଲେ ରତ୍ନବେଦୀକୁ ଯିବା ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରିୟ କାଳିଆ ଠାକୁର ନିଜ ଅଗଣିତ ଭକ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ରଥାରୁଢ ହୋଇ ରହିଥାନ୍ତି ଆହୁରି ତିନି ଦିନ । ରଥାରୁଢ଼ ଠାକୁରଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ତିନି ଦିନରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ ଅନେକ ନୀତିକାନ୍ତି ।  ଆଷାଢ଼ ଶୁକ୍ଳ ଏକାଦଶୀ ତିଥିରେ ସୁନାବେଶ, ଦ୍ବାଦଶୀରେ ଅଧରପଣା ନୀତି ଓ ଶେଷରେ ମା’ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ମାନଭଞ୍ଜନ କରି ନୀଳାଦ୍ରିବିଜେ କରନ୍ତି ଚତୁର୍ଦ୍ଧାମୂର୍ତ୍ତି ।

ସୁନାବେଶ

ମହାପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ, ବଡ଼ଠାକୁର ଶ୍ରୀବଳଭଦ୍ର ଏବଂ ଦେବୀ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କର ହେଉଥିବା ବର୍ଷକର ଉତ୍ସବ ଯାନିଯାତ୍ରା ଅବସରରେ ଶ୍ରୀଜୀଉ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବେଶଭୂଷାରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ସୁନାବେଶରେ ଶ୍ରୀବିଗ୍ରହ ବର୍ଷକୁ ମାତ୍ର ପାଞ୍ଚ ଥର ଶୋଭିତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ରତ୍ନସିଂହାସନରେ ଚାରି ଥର ହେଉଥିବା ବେଳେ ଆଷାଢ଼ ଶୁକ୍ଳ ଏକାଦଶୀ ତିଥିରେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ସମ୍ମୁଖରେ ରଥାରୁଢ଼ ମହାପ୍ରଭୁ ସୁନାବେଶରେ ସଜ୍ଜିତ ହୋଇ ଭକ୍ତଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ ଦିଅନ୍ତି । ଏହି ଦୁର୍ଲ୍ଲଭ ସୁନାବେଶ ହରିଶୟନ ଏକାଦଶୀ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା । ସୁନାବେଶରେ ପ୍ରାୟ ୧୩୮ ପ୍ରକାର ଅଳଙ୍କାରରେ ବିଭୂଷିତ ହୁଅନ୍ତି ଶ୍ରୀଜିଉ। ବଡ଼ଠାକୁର ବଳଭଦ୍ର ପରିଧାନ କରୁଥିବା ଅଳଙ୍କାର ଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- ଶ୍ରୀପୟର, ଶ୍ରୀଭୁଜ, କିରୀଟ, ଓଡ଼ିଆଣି, କୁଣ୍ଡଳ, ଚନ୍ଦ୍ରସୂର୍ଯ୍ୟ, ଆଡ଼କାନି, ବାହାଡ଼ା ମାଳି, ଘାଗଡ଼ା ମାଳି, କଦମ୍ବ ମାଳି, ତିଳକ, ଚନ୍ଦ୍ରିକା, ଅଳକା, ଝୋବା କଣ୍ଠି, ବାଘନଖି ମାଳି, ସେବତି ମାଳି ଓ ତ୍ରିଖଣ୍ଡିକା କମରପଟି ଭଳି ୧୭ ପ୍ରକାର ଅଳଙ୍କାର ସହ ଆୟୁଧ- ହଳ ଓ ମୂଷଳ। ସେହିପରି ଦେବୀ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କ ଶ୍ରୀଅଙ୍ଗ ଶୋଭାମଣ୍ଡନ କରୁଥିବା ଆଭୂଷଣ ଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- କିରୀଟ, ଓଡ଼ିଆଣି, କାନ ଚନ୍ଦ୍ର-ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଘାଗଡ଼ା ମାଳି, କଦମ୍ବ ମାଳି, ତଗଡ଼ି ଓ ସେବତି ମାଳି। ତେବେ କାଳିଆ ସାଆନ୍ତଙ୍କ ଶ୍ରୀଅଙ୍ଗରେ ଲାଗି ହେଉଥିବା ଦିବ୍ୟ ଅଳଙ୍କାର ସବୁ ହେଲା କିରୀଟ, ଶ୍ରୀଭୁଜ, ଶ୍ରୀପୟର, ଚନ୍ଦ୍ରସୂର୍ଯ୍ୟ, ଆଡ଼କାନି, ହରିଡ଼ା ମାଳି, ଘାଗଡ଼ା ମାଳି, କଦମ୍ବ ମାଳି, ତିଳକ, ଚନ୍ଦ୍ରିକା, ଅଳକା, ଝୋବା କଣ୍ଠି, ତାବିଜ ମାଳି, ସେବତି ମାଳି ଓ ତ୍ରିଖଣ୍ଡିକା କମରପଟି ଭଳି ୧୬ ପ୍ରକାର ଅଳଙ୍କାର ସହ ଆୟୁଧ ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ ଚକ୍ର ଓ ରୌପ୍ୟ ଶଙ୍ଖ। ଏହି ମହାନ ବେଶକୁ ଦର୍ଶନ କରି ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଭକ୍ତଗଣ ପରମାନନ୍ଦ ଓ ପରମ ଶାନ୍ତିଲାଭ କରିଥାନ୍ତି ।

ଅଧରପଣା

ଆଷାଢ଼ ଶୁକ୍ଳ ଦ୍ବାଦଶୀ ତିଥି ତଥା ସୁନାବେଶ ପରଦିନ ଶ୍ରୀଜିଉଙ୍କ ଅଧରପଣା ନୀତି ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ । ମହାପ୍ରଭୁମାନଙ୍କୁ ଯେଉଁ ବିଶେଷ ପ୍ରଣାଳୀରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ପଣା ରଥ ଉପରେ ଭୋଗ କରାଯାଏ, ତାହା ଅଧରପଣା ନାମରେ ଖ୍ୟାତ । ତେବେ ଶ୍ରୀଅଧର ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ତୁମ୍ବାକୃତିର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଶୈଳୀରେ ନିର୍ମିତ ମାଟିହାଣ୍ଡିରେ ପଣା ଲାଗି ହେଉଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଅଧରପଣା କୁହାଯାଇଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଠାକୁରଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ତିନୋଟି ଲେଖାଏଁ ନଅଟି ହାଣ୍ଡିରେ ପଣା ଭୋଗ କରାଯାଏ । ପୂର୍ବରୁ ବାରଗୋଟି ହାଣ୍ଡି ପଣା ଲାଗି ହେଉଥିଲା । କ୍ଷୀର, ସର, ଛେନା, ଶାଚି, ପାଚିଲା କଦଳୀ, ଗୋଲମରିଚ ଗୁଣ୍ଡ, ଜାଇଫଳ ଘୋରା, କର୍ପୂର ଓ ଜଳ ଆଦି ନଅଟି ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ମିଶାଇ ଏହି ଅଧରପଣା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ । ଏହାପରେ ପତ୍ରିବଡୁ, ସୁଆରବଡ଼ୁ ଓ ଗରାବଡ଼ୁ ପାଳିଆ ସେବକ ତିନି ରଥରେ ପୂଜା ପାଠ କରନ୍ତି । ତାପରେ ପାଳିଆ ପୂଜା ପଣ୍ଡା ପଞ୍ଚୋପଚାରରେ ପୂଜା କରିଥାନ୍ତି । ଏହି ଅଧରପଣା ହାଣ୍ଡିକୁ ଭୋଗ ସରିବା ପରେ ସେହି ରଥ ଉପରେ ଭାଙ୍ଗି ଦିଆଯାଏ । ପୌରାଣିକ ବର୍ଣ୍ଣନାନୁଯାୟୀ, ରଥଯାତ୍ରା ସମୟରେ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ସହ ରଥରେ ଅନେକ ଅଶରୀରମାନେ ଯାତ୍ରା କରିଥାନ୍ତି । ଏସମସ୍ତ ଆତ୍ମାର ଶାନ୍ତି ନିମନ୍ତେ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ନିକଟରେ ପଣା ଭୋଗ ଲାଗି କରାଯାଏ, ଯାହାଦ୍ବାରା ଅତୃପ୍ତ ଆତ୍ମା ମୁକ୍ତି ଲାଭ କରିଥାନ୍ତି । ଲୋକକଥା ଅନୁଯାୟୀ, ବର୍ଷକୁ ଥରେ ସାଧାରଣ ମନୁଷ୍ୟଙ୍କ ପରି ପ୍ରେତାତ୍ମାମାନେ ମଧ୍ୟ ଘୋଷଯାତ୍ରାକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥାନ୍ତି ଆତ୍ମାତୃପ୍ତି ନିମନ୍ତେ ।

ନୀଳାଦ୍ରିବିଜେ

ରଥଯାତ୍ରାର ଅନ୍ତିମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ହେଉଛି ତୟୋଦଶୀ ତିଥିରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ନୀଳାଦ୍ରିବିଜେ । ଏହି ଦିନ ନୀଳକନ୍ଦରକୁ ଫେରନ୍ତି ନୀଳାଦ୍ରିନାଥ । ପ୍ରଥମେ ମଦନମୋହନ ଓ ରାମକୃଷ୍ଣ ବିଗ୍ରହଙ୍କୁ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ବିଜେ କରିବା ପରେ ଗୋଟି ପହଣ୍ଡି କ୍ରମରେ ପ୍ରଥମେ ସୁଦର୍ଶନ, ପରେ ବଳଭ୍ରଦ ଓ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କୁ ବିଜେ କରାଯାଏ । ଏହାପରେ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ମାନବୀୟ ଲୀଳାର ଚାଲେ ଅନନ୍ୟ ପର୍ବ ତଥା ମାନ ଅଭିମାନର ପର୍ବ ଲକ୍ଷ୍ମୀ-ନାରାୟଣ କଳି । ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ସାଙ୍ଗରେ ନନେଇ ବଡ଼ଭାଇ ଓ ସାନଭଉଣୀଙ୍କୁ ନେଇ ଶ୍ରୀଗୁଣ୍ଡିଚା ଯାତ୍ରାରେ ଚାଲି ଯାଇଥିବାରୁ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ପ୍ରତି ଅଭିମାନ କରିଥାନ୍ତି । ଗୋଟି ପହଣ୍ଡିରେ ଆସିବା ପରେ ଭେଟମଣ୍ଡପଠାରେ ମହାପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ଓ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ବନ୍ଦାପନା କରାଯାଏ ଏବଂ ସେହିଠାରେ ଭିତରଛ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ଘରୁ ଆସିଥିବା ରସଗୋଲା ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ନିବେଦିତ କରି ମାନ ଭଞ୍ଜନ କରନ୍ତି । ତେବେ କୋଟି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଠାକୁର କାଳିଆଙ୍କ ମାନବୀୟ ଲୀଳା ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଚକିତ କରିଥାଏ । 

ବିଶ୍ବର ସବୁଠୁ ବଡ଼ ଯାତ୍ରା ହେଉଛି ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ରଥଯାତ୍ରା । ବିଶ୍ବାସ ଯେ ଭକ୍ତଙ୍କ ଭାବକୁ ଦେଖିବା ଓ ଜାଣିବା ପାଇଁ କାଳିଆ ଠାକୁର ନିଜେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ବାହାରକୁ ଆସନ୍ତି । ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ, ସଂପ୍ରଦାୟର ନିର୍ବିଶେଷରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ ଦେଇ ସଂସାରର ସମସ୍ତ ଦୁଃଖ କଷ୍ଟକୁ ଲାଘବ କରନ୍ତି ଜଗତର ନାଥ ଜଗନ୍ନାଥ । ସେଥିପାଇଁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଏହି ପବିତ୍ର ଘୋଷଯାତ୍ରାକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥାନ୍ତି ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକ । ଆଗକୁ ବି ଆମେ ଏପରି ଓଡ଼ିଶାର ପର୍ବପର୍ବାଣୀକୁ ନେଇ ଆସିବୁ ଅନେକ ବ୍ଲଗ । ତେବେ ଆମର ଏହି ବ୍ଲଗଟି କେମିତି ଲାଗିଲା, ଆମକୁ କମେଣ୍ଟ ମାଧ୍ୟମରେ ଜଣାନ୍ତୁ । ଆପଣଙ୍କ ମତାମତ ଆମକୁ ଆଗକୁ ନେବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ।

We all wait for the annual Car Festival, the famous Rath Yatra of Odisha every year- a celebration that brings people together from India and abroad. The festival carries countless emotions with it. The grand rath yatra which swiftly rolls toward love and harmony is now on.

Every year, as the 9-day-long festival begins, the excitement is at its peak. The joy of the festival becomes irresistible, and people from across the world come all the way to be part of the festival.

The car festival entails several elaborate rituals, which the priests perform with great devotion and fervour. Crowds gather in large numbers to witness the various rituals and festivities, associated with Rath Yatra.

Welcome to Gundicha

If you are a regular visitor to Puri, you must also be familiar with the Gundicha temple, which happens to be one of the oldest temples in Odisha.

If you are keen to delve deeper into the subject, there are a lot of fascinating aspects of the festival that you must know about!

About Gundicha Temple

Gundicha temple, located 3 kms away from the main Jagannath temple draws many devotees towards it. The lush green garden surrounding it makes the place absolutely worth visiting. It is also called the ‘Garden Temple’. As the divine Rath Yatra begins, the three magnificent chariots of the holy trio, Lord Jagannath, Lord Balabhadra, and Goddess Subhadra are taken to Gundicha temple. Lord’s Yatra to Gundicha temple and his stay there for seven days, is an opportunity that the deities get once every year to visit their aunt’s place.

While the deities reside in Gundicha temple, the daily rituals conducted inside the temple are the same as in the Srimandir. The ceremonies begin at 4.30 A.M, followed by the floral decoration of the Lords, arti, and holy offerings.

The trio is seated on the Ratnavedi, a raised platform that elevates up to a height of 4 ft and is 19 ft long. The platform is occupied for seven days during the Rath Yatra festival and remains vacant for the rest of the year.

What’s the Story?

Lord Jagannath, the divine protector of the universe protects his devotees unconditionally. He rewards them with a prize way bigger than what they expect.

It is believed that there was a queen named Gundicha, who was an ardent devotee of Jagga. Lord was immensely pleased by her devotion and promised to visit her home during Rath Yatra.

Another fascinating legend says that Gundicha is the birthplace of Lord Jagannath, Lord Balabhadra and Goddess Subhadra.

The deities visit their birthplace every year on the occasion of Rath Yatra and spend a few days at their maternal aunt’s place, filled with joy.

Adapa Mandapa Darshan

The last three days of the Bahuda  Yatra are considered to be highly auspicious. Adapa Mandapa Darshan becomes the highlight of the occasion. Also known as Navami Darshan, the priests perform the Navami Darshan the day before the Bahuda Yatra. The joy of the devotees knows no bounds when they catch a glimpse of the Lord. Adapa Mandapa Darshan has its own charm.

It has been mentioned in several Puranas, such as Skanda Purana, that the devotees who become a part of this darshan are blessed with immense prosperity and happiness. The devotees and their families offer the Mahaprashad to the Brahmins and get their blessings

The preparations finally begin for the trio to return to Srimandir, also called the return Rath Yatra or the Bahuda Yatra. The three deities return back to the Srimandir with millions of devotees surrounding them on the “Bada Danda” and pulling the returning Raths. Like Rath Yatra, Bahuda Yatra spreads joy and love, with people chanting ‘Jai Jagannath’ in unison! 

ସ୍ନାନବେଦୀରେ ୧୦୮ଗରା ଜଳ ସ୍ନାନ ପରେ ଜ୍ୱରରେ ପଡ଼ିଛନ୍ତି ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର ଚତୁର୍ଦ୍ଧାମୂର୍ତ୍ତି । ଜ୍ୱରରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ଅଣସର ଗୃହରେ ଚାଲିଛି ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ଗୁପ୍ତ ଚିକିତ୍ସା । ନେତ୍ରୋତ୍ସବ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଣସର ଗୃହେ ପନ୍ଦର ଦିନ ଯାଏଁ ମହାପ୍ରଭୁ ବଳଭ୍ରଦ, ଦେବୀ ସୁଭଦ୍ରା ଓ ମହାପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ସେବା କର୍ମ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଗୋପନରେ କରାଯିବ । ଜ୍ୱରରେ ପୀଡ଼ିତଙ୍କୁ ଯେପରି ପଥି, ପାଚନ ଓ ଔଷଧର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼ିଥାଏ, ଠିକ୍‌ ସେହିପରି ଶ୍ରୀବିଗ୍ରହଙ୍କୁ ସେବା କରାଯାଉଛି । ଏହି ସମୟରେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ତିନି ଠାକୁରଙ୍କ ଦର୍ଶନରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେଉଛନ୍ତି ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁ, ହେଲେ ତାଙ୍କ ସ୍ଥାନରେ ପୂଜାପାଉଛନ୍ତି ପଟିଦିଅଁ ।

ଅଣସରରେ ପଟିଦିଅଁ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା

ପ୍ରତିବର୍ଷ ସ୍ନାନପୂର୍ଣ୍ଣିମା ନୀତି ପରଠାରୁ ଶ୍ରୀଜିଉଙ୍କର ଅଣସର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ। କେବଳ ଗୁପ୍ତସେବାରେ ନିୟୋଜିତ ସେବକଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ, ଏହି ସମୟରେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ତାଙ୍କର ଦର୍ଶନ ନିଷେଧ ହୋଇଥାଏ। ବିଧିମୁତାବକ ଏହି ସମୟରେ ଅଣସର ତାଟି ବାହାରେ ଜଗମୋହନରେ ବିଜେ ହୋଇଥାନ୍ତି ତିନି ଠାକୁରଙ୍କ ସ୍ବରୂପ ଚିତ୍ର ପଟ୍ଟ, ଯାହାକୁ କୁହାଯାଏ ପଟିଦିଅଁ । ମହାପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ସ୍ଥାନରେ ଶ୍ରୀ ଅନନ୍ତ ନାରାୟଣ, ଦେବୀ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କ ସ୍ଥାନରେ ଯାଜ୍ଞସେନୀ ତଥା ମା’ ଭୁବନେଶ୍ୱରୀ ଓ ବଡ଼ଠାକୁର ଶ୍ରୀବଳଭଦ୍ରଙ୍କ ସ୍ଥାନରେ ଶ୍ରୀ ଅନନ୍ତ ବାସୁଦେବଙ୍କୁ ପଟିଦିଅଁ ରୂପେ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରାଯାଏ ।

ପଟ୍ଟଚିତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତି

ଛତିଶା ନିଯୋଗ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଚିତ୍ରକର ସେବକମାନେ ପଟିଦିଅଁଙ୍କୁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାଆନ୍ତି । ଅତି ନିଷ୍ଠାର ସହ ଚିତ୍ରକରମାନେ ପଟିଦିଅଁଙ୍କ ଚିତ୍ର ଆଙ୍କିଥାନ୍ତି । ନିରାମିଷ ଗ୍ରହଣ କରି ବନ୍ଦ କୋଠରୀରେ ଚତୁର୍ଦ୍ଧାମୂର୍ତ୍ତିଙ୍କର ପଟ୍ଟଚିତ୍ରରେ ପଟିଦିଅଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି କରାଯାଏ ।  ଏହାସହ ପରମ୍ପରା ଅନୁଯାୟୀ ପଟିଦିଅଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି କୋଠରୀକୁ ମହିଳାମାନଙ୍କ ବାରଣ ହୋଇଥାଏ।  ଏହି ପଟିଦିଅଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି କାର୍ଯ୍ୟ ଶୀତଳଷଷ୍ଠୀରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ । ଏଥି ପାଇଁ ନୂଆ କନା, ଅଠା, ଖଡ଼ି ଗୁଣ୍ଡର ଆବଶ୍ୟକ ଥାଏ । ପ୍ରଥମେ ପଟି ଅଠା ରନ୍ଧା ହୁଏ। ଏହାକୁ ନୂଆ କନାରେ ବୋଳା ହୋଇ ଶୁଖିବା ପାଇଁ ଛାଡ଼ି ଦିଆଯାଏ । ପଟି ଶୁଖିଲା ପରେ ଖଡ଼ି ବୋଳା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ । ପରେ ଖସା ଓ ପଲିସ୍‌ କାମ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ । ପଲିସ୍‌ ହୋଇ ଚିକ୍କଣ ଦେଖାଯିବା ପରେ ଏହାକୁ ମାପ ଅନୁଯାୟୀ କଟା ଯାଇଥାଏ । ପରେ ରଙ୍ଗ କାମ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ। ତେବେ ପଟ୍ଟଚିତ୍ରରେ ପାରମ୍ପରିକ ରଙ୍ଗ ବ୍ୟବହୃତ କରାଯାଏ । ଯେପରି ହିଙ୍ଗୁଳାରୁ ନାଲି ରଙ୍ଗ, ହରତାଳରୁ ହଳଦିଆ, ଖଣ୍ଡନୀଳରୁ ନୀଳ, ଗୁଆ ଘିଅ ଦୀପରୁ କଳା ଏବଂ ଶଙ୍ଖରୁ ଧଳା ତିଆରି ରଙ୍ଗକୁ ହିଁ ଏହି ପଟ୍ଟଚିତ୍ରରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ପଟ୍ଟ ମଧ୍ୟରେ ଅନନ୍ତ ନାରାୟଣଙ୍କର ନୀଳ ମେଘବର୍ଣ୍ଣ, ଅନନ୍ତ ବାସୁଦେବଙ୍କ କଳେବର ଶ୍ବେତବର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କର ହରିଦ୍ର ବର୍ଣ୍ଣ ସହ ସମସ୍ତଙ୍କର ପୃଷ୍ଠପଟ ଗାଢ ନାଲି ରଙ୍ଗରେ ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଥାଏ ।

ପଟ୍ଟଚିତ୍ରରେ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଦିଅଁ

ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଟିର ଆକାର ସାଢେ ପାଞ୍ଚ ଫୁଟ ଉଚ୍ଚତା ଏବଂ ସାଢେ ଚାରି ଫୁଟ ଚଉଡ଼ା ବିଶିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ। ଦାରୁଦେବତା ଶ୍ରୀଜିଉଙ୍କ ହାତଗୋଡ଼ ନଥିବା ବେଳେ ପଟିଦିଅଁମାନେ ଚତୁଃହସ୍ତ ଓ ଦୁଇ ପଦ ବିଶିଷ୍ଟ ଏବଂ ପଦ୍ମାସନରେ ବିରାଜିତ । ଆଉ ଏହି ପଟିଦିଅଁ ହିଁ ଦର୍ଶାଏ ଯେ କାଳିଆ ଠାକୁର ହିଁ ବିଷ୍ଣୁ ତଥା ନାରାୟଣଙ୍କ ଅବତାର, ଯିଏ ହସ୍ତରେ ଶଙ୍ଖ, ଚକ୍ର, ଗଦା ଓ ପଦ୍ମରେ ସୁଶୋଭିତ । ସେହିପରି ଶ୍ରୀ ବାସୁଦେବ ଏବଂ ମା’ ଭୁବନେଶ୍ବରୀ ମଧ୍ୟ ଚତୁଃହସ୍ତ ଓ ଦୁଇ ପାଦ । କେବଳ ପଦ୍ମ ବଦଳରେ ଶ୍ରୀ ଅନନ୍ତ ବାସୁଦେବ ମୁସଳ ଧରିଛନ୍ତି ଏବଂ ମା’ ଭୁବନେଶ୍ବରୀଙ୍କର ହସ୍ତରେ ଦୁଇଟି ପଦ୍ମ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ହସ୍ତ ଅଭୟ ମୁଦ୍ରାରେ ଚିତ୍ରିତ ।

ସ୍ନାନପୂର୍ଣ୍ଣିମାରେ ବିଜେ କରନ୍ତି ପଟିଦିଅଁ

ସ୍ନାନ ପୂର୍ଣ୍ମିମାରେ ଶ୍ରୀଜିଉ ଶହେ ଆଠ ଗରାରେ ଗାଧୋଇ ଜ୍ବରରେ ପୀଡ଼ିତ ହେବା ପରେ ଅଣସର ଗୃହକୁ ଯାଇଥାନ୍ତି । ସ୍ନାନଯାତ୍ରା ପରଦିନ ତଥା ଗଭୀର ରାତିରେ ପଟିଦିଅଁ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ବିଜେ ହୋଇଥାନ୍ତି । ସ୍ନାନବେଦୀରୁ ଶ୍ରୀଜିଉମାନଙ୍କ ପହଣ୍ଡି ହେବା ପରେ ଚିତ୍ରକରମାନେ ପାରମ୍ପରିକ ଘଣ୍ଟବାଦ୍ୟ ବଜାଇ ତିନୋଟି ପଟ୍ଟକୁ ପାଟପତନିରେ ଗୁଡ଼ାଇ ପୂର୍ବଦ୍ବାର ବାଟେ ଆଣି ଅଣସରର ବାହାର ତାଟିରେ ସ୍ଥାପିତ କରିଥାନ୍ତି । ତା’ପରେ ଖଟରେ ତୂଳାଶେଯ ପକାଇ ଦଶାବତାର ପ୍ରତିମାନମାନଙ୍କୁ ସ୍ଥାପନା କରାଯାଏ । ଶ୍ରୀ ନାରାୟଣଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ମଦନମୋହନ ଓ କୃଷ୍ଣ ବିଗ୍ରହ, ମା’ ଭୁବନେଶ୍ୱରୀଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଭୂଦେବୀ ଓ ଶ୍ରୀଦେବୀ ଏବଂ ଶ୍ରୀ ଅନନ୍ତ ବାସୁଦେବଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଦୋଳଗୋବିନ୍ଦ ଓ ନୃସିଂହଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତିକୁ ଅଧିଷ୍ଠିତ କରାଯାଇ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରାଯାଏ । ଏହି ପଟିଦିଅଁଙ୍କ ସହ ଦଶାବତାର ମୂର୍ତ୍ତିଙ୍କର ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା ନବ ଯୌବନ ଦର୍ଶନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିଥାଏ । ଶ୍ରୀବିଗ୍ରହଙ୍କୁ ଅଣସରରେ ଫଳମୂଳ ଭୋଗ ଲାଗି ହେଉଥିବା ବେଳେ ପଟିଦିଅଁ ପାଖରେ ପନ୍ଦର ଦିନ ଯାଏ ଲାଗି ହୁଏ ଛପନ ଭୋଗ । ବିଶ୍ବାସ ରହିଛି ଯେ ଅଣସର ସମୟରେ ତାଟିଠାରେ ପୂଜିତ ଦଶାବତାର ଠାକୁରଙ୍କ ଦର୍ଶନ କଲେ ପରମ ପୁଣ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ ।

ଅନବସରରେ ମହାପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ଦାରୁବ୍ରହ୍ମ, ପଟିଦିଅଁ ଏବଂ ଶ୍ରୀଅଲରାନାଥ ଆଦି ତିନି ରୂପରେ ଉପାସିତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ଭକ୍ତମାନେ ପଟିଦିଅଁଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କରୁଥିବା ବେଳେ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତର ବିଗ୍ରହ ବ୍ରହ୍ମଗିରିର ଶ୍ରୀଅଲାରନାଥ ପୂଜା ପାଇଥାନ୍ତି । କଥାରେ ଅଛି ବର୍ଷସାରା ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ରତ୍ନବେଦୀରେ ଦର୍ଶନ କରିବାରେ ଯେଉଁ ପୁଣ୍ୟ ମିଳେ, ଅଣସର ସମୟରେ ଅଲରାନାଥଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କଲେ ସେତିକି ପୁଣ୍ୟ ମିଳିଥାଏ ।  ଶ୍ରୀଅଲରାନାଥ ଓ ପଟିଦିଅଁ ଦେବତା ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ନବଯୌବନ ବେଶ ଦିନ ଯାଏଁ ପୂଜା ପାଇଥାନ୍ତି । ଜଗତର ଠାକୁର ମହାପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ଅନବସରରେ ରହିଲେ ବି କୋଟି କୋଟି ଭକ୍ତଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ରୂପରେ ଦର୍ଶନ ଦେଇ ସର୍ବଦା ନିଜର କୃପା ଦୃଷ୍ଟି ରଖିଥାନ୍ତି ।

ସ୍ନାନବେଦୀରେ ୧୦୮ଗରା ଜଳ ସ୍ନାନ ପରେ ଜ୍ୱରରେ ପଡ଼ିଛନ୍ତି ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର ଚତୁର୍ଦ୍ଧାମୂର୍ତ୍ତି । ଜ୍ୱରରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ଅଣସର ଗୃହରେ ଚାଲିଛି ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ଗୁପ୍ତ ଚିକିତ୍ସା । ନେତ୍ରୋତ୍ସବ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଣସର ଗୃହେ ପନ୍ଦର ଦିନ ଯାଏଁ ମହାପ୍ରଭୁ ବଳଭ୍ରଦ, ଦେବୀ ସୁଭଦ୍ରା ଓ ମହାପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ସେବା କର୍ମ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଗୋପନରେ କରାଯିବ । ଜ୍ୱରରେ ପୀଡ଼ିତଙ୍କୁ ଯେପରି ପଥି, ପାଚନ ଓ ଔଷଧର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼ିଥାଏ, ଠିକ୍‌ ସେହିପରି ଶ୍ରୀବିଗ୍ରହଙ୍କୁ ସେବା କରାଯାଉଛି । ଏହି ସମୟରେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ତିନି ଠାକୁରଙ୍କ ଦର୍ଶନରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେଉଛନ୍ତି ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁ, ହେଲେ ତାଙ୍କ ସ୍ଥାନରେ ପୂଜାପାଉଛନ୍ତି ପଟିଦିଅଁ ।

ଅଣସରରେ ପଟିଦିଅଁ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା

ପ୍ରତିବର୍ଷ ସ୍ନାନପୂର୍ଣ୍ଣିମା ନୀତି ପରଠାରୁ ଶ୍ରୀଜିଉଙ୍କର ଅଣସର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ। କେବଳ ଗୁପ୍ତସେବାରେ ନିୟୋଜିତ ସେବକଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ, ଏହି ସମୟରେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ତାଙ୍କର ଦର୍ଶନ ନିଷେଧ ହୋଇଥାଏ। ବିଧିମୁତାବକ ଏହି ସମୟରେ ଅଣସର ତାଟି ବାହାରେ ଜଗମୋହନରେ ବିଜେ ହୋଇଥାନ୍ତି ତିନି ଠାକୁରଙ୍କ ସ୍ବରୂପ ଚିତ୍ର ପଟ୍ଟ, ଯାହାକୁ କୁହାଯାଏ ପଟିଦିଅଁ । ମହାପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ସ୍ଥାନରେ ଶ୍ରୀ ଅନନ୍ତ ନାରାୟଣ, ଦେବୀ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କ ସ୍ଥାନରେ ଯାଜ୍ଞସେନୀ ତଥା ମା’ ଭୁବନେଶ୍ୱରୀ ଓ ବଡ଼ଠାକୁର ଶ୍ରୀବଳଭଦ୍ରଙ୍କ ସ୍ଥାନରେ ଶ୍ରୀ ଅନନ୍ତ ବାସୁଦେବଙ୍କୁ ପଟିଦିଅଁ ରୂପେ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରାଯାଏ ।

ପଟ୍ଟଚିତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତି

ଛତିଶା ନିଯୋଗ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଚିତ୍ରକର ସେବକମାନେ ପଟିଦିଅଁଙ୍କୁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାଆନ୍ତି । ଅତି ନିଷ୍ଠାର ସହ ଚିତ୍ରକରମାନେ ପଟିଦିଅଁଙ୍କ ଚିତ୍ର ଆଙ୍କିଥାନ୍ତି । ନିରାମିଷ ଗ୍ରହଣ କରି ବନ୍ଦ କୋଠରୀରେ ଚତୁର୍ଦ୍ଧାମୂର୍ତ୍ତିଙ୍କର ପଟ୍ଟଚିତ୍ରରେ ପଟିଦିଅଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି କରାଯାଏ ।  ଏହାସହ ପରମ୍ପରା ଅନୁଯାୟୀ ପଟିଦିଅଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି କୋଠରୀକୁ ମହିଳାମାନଙ୍କ ବାରଣ ହୋଇଥାଏ।  ଏହି ପଟିଦିଅଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି କାର୍ଯ୍ୟ ଶୀତଳଷଷ୍ଠୀରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ । ଏଥି ପାଇଁ ନୂଆ କନା, ଅଠା, ଖଡ଼ି ଗୁଣ୍ଡର ଆବଶ୍ୟକ ଥାଏ । ପ୍ରଥମେ ପଟି ଅଠା ରନ୍ଧା ହୁଏ। ଏହାକୁ ନୂଆ କନାରେ ବୋଳା ହୋଇ ଶୁଖିବା ପାଇଁ ଛାଡ଼ି ଦିଆଯାଏ । ପଟି ଶୁଖିଲା ପରେ ଖଡ଼ି ବୋଳା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ । ପରେ ଖସା ଓ ପଲିସ୍‌ କାମ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ । ପଲିସ୍‌ ହୋଇ ଚିକ୍କଣ ଦେଖାଯିବା ପରେ ଏହାକୁ ମାପ ଅନୁଯାୟୀ କଟା ଯାଇଥାଏ । ପରେ ରଙ୍ଗ କାମ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ। ତେବେ ପଟ୍ଟଚିତ୍ରରେ ପାରମ୍ପରିକ ରଙ୍ଗ ବ୍ୟବହୃତ କରାଯାଏ । ଯେପରି ହିଙ୍ଗୁଳାରୁ ନାଲି ରଙ୍ଗ, ହରତାଳରୁ ହଳଦିଆ, ଖଣ୍ଡନୀଳରୁ ନୀଳ, ଗୁଆ ଘିଅ ଦୀପରୁ କଳା ଏବଂ ଶଙ୍ଖରୁ ଧଳା ତିଆରି ରଙ୍ଗକୁ ହିଁ ଏହି ପଟ୍ଟଚିତ୍ରରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ପଟ୍ଟ ମଧ୍ୟରେ ଅନନ୍ତ ନାରାୟଣଙ୍କର ନୀଳ ମେଘବର୍ଣ୍ଣ, ଅନନ୍ତ ବାସୁଦେବଙ୍କ କଳେବର ଶ୍ବେତବର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କର ହରିଦ୍ର ବର୍ଣ୍ଣ ସହ ସମସ୍ତଙ୍କର ପୃଷ୍ଠପଟ ଗାଢ ନାଲି ରଙ୍ଗରେ ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଥାଏ ।

ପଟ୍ଟଚିତ୍ରରେ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଦିଅଁ

ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଟିର ଆକାର ସାଢେ ପାଞ୍ଚ ଫୁଟ ଉଚ୍ଚତା ଏବଂ ସାଢେ ଚାରି ଫୁଟ ଚଉଡ଼ା ବିଶିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ। ଦାରୁଦେବତା ଶ୍ରୀଜିଉଙ୍କ ହାତଗୋଡ଼ ନଥିବା ବେଳେ ପଟିଦିଅଁମାନେ ଚତୁଃହସ୍ତ ଓ ଦୁଇ ପଦ ବିଶିଷ୍ଟ ଏବଂ ପଦ୍ମାସନରେ ବିରାଜିତ । ଆଉ ଏହି ପଟିଦିଅଁ ହିଁ ଦର୍ଶାଏ ଯେ କାଳିଆ ଠାକୁର ହିଁ ବିଷ୍ଣୁ ତଥା ନାରାୟଣଙ୍କ ଅବତାର, ଯିଏ ହସ୍ତରେ ଶଙ୍ଖ, ଚକ୍ର, ଗଦା ଓ ପଦ୍ମରେ ସୁଶୋଭିତ । ସେହିପରି ଶ୍ରୀ ବାସୁଦେବ ଏବଂ ମା’ ଭୁବନେଶ୍ବରୀ ମଧ୍ୟ ଚତୁଃହସ୍ତ ଓ ଦୁଇ ପାଦ । କେବଳ ପଦ୍ମ ବଦଳରେ ଶ୍ରୀ ଅନନ୍ତ ବାସୁଦେବ ମୁସଳ ଧରିଛନ୍ତି ଏବଂ ମା’ ଭୁବନେଶ୍ବରୀଙ୍କର ହସ୍ତରେ ଦୁଇଟି ପଦ୍ମ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ହସ୍ତ ଅଭୟ ମୁଦ୍ରାରେ ଚିତ୍ରିତ ।

ସ୍ନାନପୂର୍ଣ୍ଣିମାରେ ବିଜେ କରନ୍ତି ପଟିଦିଅଁ

ସ୍ନାନ ପୂର୍ଣ୍ମିମାରେ ଶ୍ରୀଜିଉ ଶହେ ଆଠ ଗରାରେ ଗାଧୋଇ ଜ୍ବରରେ ପୀଡ଼ିତ ହେବା ପରେ ଅଣସର ଗୃହକୁ ଯାଇଥାନ୍ତି । ସ୍ନାନଯାତ୍ରା ପରଦିନ ତଥା ଗଭୀର ରାତିରେ ପଟିଦିଅଁ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ବିଜେ ହୋଇଥାନ୍ତି । ସ୍ନାନବେଦୀରୁ ଶ୍ରୀଜିଉମାନଙ୍କ ପହଣ୍ଡି ହେବା ପରେ ଚିତ୍ରକରମାନେ ପାରମ୍ପରିକ ଘଣ୍ଟବାଦ୍ୟ ବଜାଇ ତିନୋଟି ପଟ୍ଟକୁ ପାଟପତନିରେ ଗୁଡ଼ାଇ ପୂର୍ବଦ୍ବାର ବାଟେ ଆଣି ଅଣସରର ବାହାର ତାଟିରେ ସ୍ଥାପିତ କରିଥାନ୍ତି । ତା’ପରେ ଖଟରେ ତୂଳାଶେଯ ପକାଇ ଦଶାବତାର ପ୍ରତିମାନମାନଙ୍କୁ ସ୍ଥାପନା କରାଯାଏ । ଶ୍ରୀ ନାରାୟଣଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ମଦନମୋହନ ଓ କୃଷ୍ଣ ବିଗ୍ରହ, ମା’ ଭୁବନେଶ୍ୱରୀଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଭୂଦେବୀ ଓ ଶ୍ରୀଦେବୀ ଏବଂ ଶ୍ରୀ ଅନନ୍ତ ବାସୁଦେବଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଦୋଳଗୋବିନ୍ଦ ଓ ନୃସିଂହଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତିକୁ ଅଧିଷ୍ଠିତ କରାଯାଇ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରାଯାଏ । ଏହି ପଟିଦିଅଁଙ୍କ ସହ ଦଶାବତାର ମୂର୍ତ୍ତିଙ୍କର ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା ନବ ଯୌବନ ଦର୍ଶନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିଥାଏ । ଶ୍ରୀବିଗ୍ରହଙ୍କୁ ଅଣସରରେ ଫଳମୂଳ ଭୋଗ ଲାଗି ହେଉଥିବା ବେଳେ ପଟିଦିଅଁ ପାଖରେ ପନ୍ଦର ଦିନ ଯାଏ ଲାଗି ହୁଏ ଛପନ ଭୋଗ । ବିଶ୍ବାସ ରହିଛି ଯେ ଅଣସର ସମୟରେ ତାଟିଠାରେ ପୂଜିତ ଦଶାବତାର ଠାକୁରଙ୍କ ଦର୍ଶନ କଲେ ପରମ ପୁଣ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ ।

ଅନବସରରେ ମହାପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ଦାରୁବ୍ରହ୍ମ, ପଟିଦିଅଁ ଏବଂ ଶ୍ରୀଅଲରାନାଥ ଆଦି ତିନି ରୂପରେ ଉପାସିତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ଭକ୍ତମାନେ ପଟିଦିଅଁଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କରୁଥିବା ବେଳେ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତର ବିଗ୍ରହ ବ୍ରହ୍ମଗିରିର ଶ୍ରୀଅଲାରନାଥ ପୂଜା ପାଇଥାନ୍ତି । କଥାରେ ଅଛି ବର୍ଷସାରା ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ରତ୍ନବେଦୀରେ ଦର୍ଶନ କରିବାରେ ଯେଉଁ ପୁଣ୍ୟ ମିଳେ, ଅଣସର ସମୟରେ ଅଲରାନାଥଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କଲେ ସେତିକି ପୁଣ୍ୟ ମିଳିଥାଏ ।  ଶ୍ରୀଅଲରାନାଥ ଓ ପଟିଦିଅଁ ଦେବତା ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ନବଯୌବନ ବେଶ ଦିନ ଯାଏଁ ପୂଜା ପାଇଥାନ୍ତି । ଜଗତର ଠାକୁର ମହାପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ଅନବସରରେ ରହିଲେ ବି କୋଟି କୋଟି ଭକ୍ତଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ରୂପରେ ଦର୍ଶନ ଦେଇ ସର୍ବଦା ନିଜର କୃପା ଦୃଷ୍ଟି ରଖିଥାନ୍ତି ।